Καρναβάλι ήρθες πάλι! (πότε είχε φύγει;)

Του Γιάννη Ξανθούλη

Αύριο ξεκινά το Τριώδιο, οι τρεις ανήσυχες εβδομάδες της Αποκριάς, που κάποτε, πριν μισό αιώνα περίπου, ανέβαζαν την αδρεναλίνη μου στα ύψη. Γιατί ήμουν πολύ της μεταμφίεσης. Όλοι γνωρίζαμε πως εκτός από οξεία καρναβαλίτιδα θα πάθαινα και οξεία αμυγδαλίτιδα, την οποία τιμούσα δεόντως κι αφού είχα υποστεί την ηρωική επέμβαση. Όντως υπήρξα ξεχωριστή περίπτωση, να βλασταίνουν οι αμυγδαλές μου χωρίς να υπάρχουν.

Η επιστήμη είχε σηκώσει ελαφρώς τα χέρια, όμως τι είναι ο πόνος μπρος στα κάλλη; Ο δικός μου ο κάλος ήταν φαίνεται τόοοσο αμετακίνητος που και οι γονείς μου επίσης σήκωναν τα χέρια σε μια απόλυτα συγχρονισμένη χορογραφία. Έτσι χυνόμουν μες στο Τριώδιο, πότε ως καουμπόι της πυρκαγιάς αν επρόκειτο για «μπαλ ντ' ανφάν» ή «μπαλτεφά» ή «μπαλαφά» (ανάλογα πόση τοξική γνώση γαλλικής διαθέταμε) πότε ως εύζωνας με ολίγη διάθεση Τσιγγάνου και πότε ως αποθέωση της κουρελαρίας, που ήταν και το καλύτερό μου. Πασαλειμμένος με κάρβουνα, κραγιόν, και πούδρες συμμετείχα σε αγέλες άλλων παρόμοιων φρικιών μες στο άγριο κρύο, κρατώντας κουδούνια, γουδιά και γενικά θορυβώδη αντικείμενα (η λέξη ηχορύπανση δεν κυκλοφορούσε ούτε καν στα λεξικά) κι έτσι, σ' αυτό το ακραία διονυσιακό χάλι, ξεχυνόμουν στους λασπωμένους δρόμους με φλάμπουρο την αίσθηση της ασυδοσίας.

Πειράζαμε τον κόσμο, χουφτώναμε τα κορίτσια που ούρλιαζαν περιχαρή, κωλοπιάναμε τις μεγαλοκοπέλες που τότε αφθονούσαν και καλοδέχονταν τα χέρια μας στα «άσπιλα κι αμόλυντα» μεριά τους με τσιριές και υποκριτικά «καλέ, δεν ντρέπεστε; θα σας ξεράνω τα χέρια»। Κανένα χέρι δεν ξεράθηκε, πρώτον γιατί το γούσταραν και δεύτερον γιατί έτσι ήθελε το έθιμο, που ήταν υπεράνω των νόμων του καθωσπρεπισμού. Εγώ ήμουν μικρός μεν αλλά γνώστης των σπιτιών που διέθεταν καλό υλικό για «πιάσιμο». Φωνές, γέλια, χαρές, ιδρωμένα σώματα και κρεβάτωμα με υψηλό φρόνημα και πυρετό. Αυτή ήταν η αλληλουχία. Οι πυρετοί τα παλιά μεταπολεμικά χρόνια δεν υποχωρούσαν εύκολα. Έπρεπε να επιστρατευτούν μάγισσες με θανατερά γιατροσόφια, παιδίατρος ή κάποιος βλοσυρός παθολόγος και στο τέλος μια απ' τις δημοφιλείς δημίους-νοσοκόμες που γνώριζαν καλύτερα τους κώλους απ' τα μούτρα μας.

Οι νοσοκόμες της επαρχίας ήταν όλες τους δεινές ποδηλάτισσες. Απτόητες απ' τη λάσπη εκείνων των καιρών, πίεζαν με αυταπάρνηση τα ποδήλατά τους να φτάσουν εγκαίρως στους ασθενείς πριν απ' τον παπά και τον αρχάγγελο.

Τις προσφωνούσαμε όλες με τα μικρά τους ονόματα και ενόσω έβραζαν βελόνες και σύριγγες, τους αφηγούμασταν τα οικογενειακά μας, και κυρίως τα οικονομικά μας. Τότε τα οικονομικά κάθε νοικοκυριού δεν αποτελούσαν επτασφράγιστο μυστικό.

Ήμασταν ευφάνταστοι μεταπολεμικοί φτωχοί ή έστω «ζορισμένοι». Εγώ φυσικά αρνιόμουν πεισματικά να βάλω στο λεξιλόγιό μου την επάρατη λέξη «φτωχός». Όπως και να 'χε, με αναστεναγμούς και αγωνία, η ένεση ήταν πια έτοιμη να κατευθυνθεί στα τροφαντά μας οπίσθια. Μια ανάσα, άντε και μια δεύτερη και μια τρίτη, και αυτό ήταν. Μερικές φορές οι νοσοκόμες αναγκάζονταν να μας επισκεφτούν μέχρι και τρεις φορές την ίδια μέρα. Οπότε, ναι μεν ο πυρετός υποχωρούσε, αλλά άρχιζε το άλγος των γλουτών απ' το τρύπα-τρύπα.

Αλησμόνητα Τριώδια, επιμονή για το παραδοσιακό καρναβαλιστάν μου, αυτοθυσία και αυταπάρνηση. Εννοείται πως προτιμούσα το «κρεβάτι του πόνου» απ' τα θρανία. Αφού άκουγα τον εξάψαλμο, ότι μόνος μου οδηγήθηκα στον όλεθρο για να σέρνομαι στους δρόμους ως Νοσφεράτου-Τσιγγάνα, στο τέλος η οικογένεια υποχωρούσε μπρος στο ανήμπορο παιδί που ονειρευόταν ότι ήταν συνάδελφος των «βρωμόπαιδων» Χωκ Φιν και Τομ Σώγιερ, του κυρίου Μαρκ Τουαίην. Δημόσια δεν το ομολογούσα. Παρίστανα τον καταδικασμένο, πανευτυχής, παρ' όλες τις μυρωδιές που κατέκλυζαν την τραπεζαρία-κουζίνα μας. Εκεί, σ' ένα ντιβάνι, υπέμενα τα πάνδεινα στωικά με το ραδιόφωνο να απαγγέλλει αναζητήσεις του Ερυθρού Σταυρού και ειδήσεις κύρους απ' το Εθνικό Πρόγραμμα.

Εκεί λουζόμουν κι όλες τις μοσχοβολιές απ' την κρεατόσουπα-βάλσαμο, απ' τα λάχανα, τα χόρτα και την «πορδίλα» των κουνουπιδιών. Έξω απ' τα αχνισμένα τζάμια απλωνόταν ένας μεγάλος μελαγχολικός κήπος γυμνών βυσσινόδεντρων κι ένας ωραιότατος χειμωνιάτικος ουρανός, ο ουρανός των Τριωδίων.

Αργότερα όλα έσβησαν με μια θεατρική αστραπή, ο Χρόνος κατάπιε ανθρώπους, νοσοκόμες, κουνουπίδια, ποδήλατα και τους πρωτόγονους καρναβαλιστές με τα διονυσιακά ξέφτια του κεφιού τους. Σήμερα σιχαίνομαι ανεξαιρέτως χορούς και πανηγύρια, βλέπω εφιάλτες ότι φτύνουν κομφετί και σερπαντίνες, η πραγματικότητα και το καρναβαλικό απόρρητο ήρθαν κι έγιναν ΕΝΑ. Κατά βάθος ξέρω ότι η αληθινή ζωή βρίσκεται στα Τριώδια της λάσπης και της αδέσποτης ελευθερίας, στα ευάλωτα «λαιμά» των παιδιών που υπήρξαμε κάποτε, στη σημασία των ωρών με το κόστος της εξιλέωσης κι όλα όσα διατρέχουν τις μέρες μας, είναι τα απόνερα μιας ζωής που δανειστήκαμε κατά λάθος. 'Η κάπως έτσι.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 16/02/2008

Να επιδιώξουμε ποιότητα στη σκέψη μας

Δρ Κώστα Κονή*

Διευθύνων Σύμβουλος

Συμβουλευτικού Οίκου Innovage

Όλοι μας έχουμε βομβαρδισθεί με το θέμα της ποιότητας για πολλά χρόνια.
Η ανάγκη για προιόντα και υπηρεσίες με ψηλή ποιότητα έχει απασχολήσει σε ολόκληρο τον κόσμο τους πάντες. Κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, οργανισμούς, επαγγελματίες και φορείς. Εκείνο που δεν έχει όμως απασχολήσει σε παρόμοια έκταση, παρόλο που είναι κατα την κρίση μου εξίσου σοβαρό και σημαντικό, είναι η ποιότητα της ίδιας μας της σκέψης.

Θα μου πείτε τί είναι αυτό ; H σκέψη δεν είναι προιόν, δεν είναι κάτι το χειροπιαστό, δεν είναι καν ορατή. Πως μπορούμε να μιλούμε για την ποιότητα της ; Κιόμως μιλάμε για ποιότητα στις σχέσεις, μιλάμε για ποιότητα ζωής. Γιατί να μη μιλάμε για την ποιότητα της σκέψης ;

Ο μεγάλος γκούρου της δημιουργικότητας και της σκέψης Edward de Bono είχε πεί κάποτε οτι « η ποιότητα της ζωής μας στα χρόνια που μας έρχοντα θα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο απο την ποιότητα της σκέψης μας.» Πόσο δίκαιο έιχε! Μήπως τα δεινά και οι επιτυχίες μας σε ολόκληρη τη γή και σε όλα τα επίπεδα δεν είναι συνάρτηση της ποότητας της σκέψης και των αποφάσεων που πέρνονται ;

Υπάρχει λοιπόν η έννοια της ποιότητας στη σκέψη. Υπάρχει ποιότητα στη σκέψη μας όταν η ανάλυση , η διαδικασία αξιολόγησης και λήψης απόφασης γίνεται με σύστημα και μέθοδο και όχι επιπόλαια και τσαπατσούλικα. Το μεγάλο ερώτημα είναι. Πόσο ποιοτικά σκεφτόμαστε στη ζωή μας ; Στο σχολείο, στην οικογένεια, στη δουλειά μας, στην επιχείρηση μας.

Παρόλο που σε όλους τους τομείς η ποιότητα της σκέψης, είναι θα έλεγα το Α και το Ω θα προσπαθήσω για τους σκοπούς του μικρού άρθρου να επικεντρωθώ στον επιχειρηματικό τομέα. Πιστεύω λοιπόν ειλικρινά ότι ολόκληρη η πορεία μιας επιχείρησης προς την επιτυχία ή την αποτυχία εξαρτάται κατα μέγιστο βαθμό απο την ποιότητα της σκέψης που υπάρχει μέσα σε αυτή και που αντικατοπτρίζεται στις δραστηριότητες και εκδηλώσεις της. Απο το σχεδιασμό της στρατηγικής της, μέχρι τη στελέχωση, την παραγωγή, την πώληση υπηρεσιών και προιόντων όλα είναι συνδεδεμένα με τις αποφάσεις που πέρνονται και τις ενέργειες και δραστηριότητες που αναλαμβάνονται. Και αυτά βέβαια , συνδέονται άμεσα με την ποιότητα της σκέψης αυτών που εμπλέκονται.

Πάρα πολλές είναι οι φορές που εμφανίζοντα προβλήματα και δυσκολίες στην πορεία μιας επιχείρησης λόγω ακριβώς μη ποιοτικής σκέψης στα στάδια που προηγήθηκαν της λήψης κάποιων αποφάσεων. Βρισκόμαστε έτσι μποροστά στις συνέπειες επενδύσεων που δεν έπρεπε καν να γίνουν, συνεργασιών που έπρεπε ή δεν έπρεπε να γίνουν, προαγωγές και μετακινήσεις που έπρεπε ή δεν έπρεπε να γίνουν, ευκαιρίες που δεν αξιοποιήθηκαν και ιδέες που χάθηκαν γιατί η ποιότητα της σκέψης δεν κατάφερε να νικήσει την επιπολαιότητα, την προχειρότητα και το ισχυρό και εγωιστικό πολλές φορές προσωπικό εγώ.

Είναι απαραίτητο λοιπόν να ενδιατρίψουμε και να ασχοληθούμε σοβαρότατα με τον τρόπο που λαμβάνουμε τις αποφάσεις και τον τρόπο που παράγουμε και αξιολογούμε και αξιοποιούμε ιδέες και ευκαιρίες στην επιχείρηση και να διερωτηθούμε. Χρησιμοποιούμε τα σωστά «εργαλεία» ; Δόξα τω Θεώ υπάρχουν αρκετά και δοκιμασμένα «εργαλεία». Έχουμε φροντίσει να εξοικιωθούμε με αυτά; Αφιερώνουμε τον αναγκαίο χρόνο; Αξιολογούμε και αναλύουμε όλες τις πτυχές και όλες τις επιλογές ; Επιτρέπουμε και ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή όλων ανεξάρτητα θέσης στην ιεραρχία ; Ακούμε ενεργά και αντιλαμβανόμαστε τι προτείνουν οι άλλοι ή ανυπομονούμε να υιοθετηθεί ή θέση και ή άποψη μας ; ;Eχομε καθιερωμένη και θεσμοθετημένη ώρα για σκέψη με τον εαυτό μας και με τους συνεργάτες μας ;

Πολλοί απο εμάς αφιερώνουν συστηματικά συγκεκριμένη ώρα για συγκεκριμένη δραστηριότητα. Λένε π.χ «μη με πάρεις τηλέφωνο στις 8 γιατί θα βλέπω ειδήσεις !». Τίποτα κακό βέβαια με αυτό. Γιατι δεν έχομε όμως καθιερώσει και κάποια ώρα ή κάποια στιγμή της ημέρας ή της εβδομάδας για νε έχομε μια συνάντηση «με τον εαυτό μας» και να σκεφτούμε ποιοτικά ; Πολλές επιχειρήσεις μας δεν έχουν κάν καθιερωμέμενες ομαδικές συναντήσεις. Ακόμη και σε όσες υπάρχουν καθιερωμένες συναντήσεις, πόσο ποιοτικές και αποδοτικές είναι οι συζητήσεις ; Αρκετοί επιχειρηματίες παραδέχονται απλά οτι «δεν έχομε ώρα να σκεφτούμε».

Στις περιπτώσεις που γίνονται συζητήσεις, πόση δομή υπάρχει στην ίδια τη συζήτηση; Δεν αρκεί να υπάρχει μια καταγραμμένη ατζέντα θεμάτων. Θα πρέπει να υπάρχει και μια στρατηγική σφαιρικής, ορθής και ποιοτικής προσέγγισης του κάθε θέματος. Αλλιώς δεν θα υπάρχει ποιότητα στις αποφάσεις με όλες τις καταστροφικές συνέπειες που συνεπάγονται.

Είναι πολύ ευχάριστο να βλέπει κανείς σε όλες τις εκθέσεις και αναφορές όλων των επιχηρήσεων και οργανισμών τη στερεότυπη πλέον, ανκαι ορθότατη διατύπωση που λέει περίπου οτι « στο το δικό μας οργανισμό, οι άνθρωποι μας είναι το πολυτιμότερο μας κεφάλαιο». Ασφαλώς. Πόσο όμως καταφέρνουμε να αξιοποιήσουμε τα μυαλά και τη σκέψη αυτού του κεφαλαίου; Πόση ποιότητα σκέψης υπάρχει στον οργανισμό μας ; Ποιές συνθήκες έχουμε εμέις φροντίσει να επικρατούν για να μπορεί να υπάρχει αξιοποίηση αυτού του δυναμικού ;

Ας δημιουργήσουμε λοιπόν τις κατάλληλες συνθήκες για ποιοτική σκέψη στην επιχείρηση μας. Ας αναζητήσουμε και επιδιώξουμε την ποιότητα στη σκέψη μέσα στον οργανισμό μας. Θα έχουμε καταφέρει να υποκινήσουμε άριστα το προσωπικό μας και θα είμαστε οι κερδισμένοι.

* Ο Δρ Κώστας Γ. Κονής είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος του συμβουλευτικού οίκου Innovage Consulting Innovage o οποίος ασχολείται με παροχή καινοτόμων συμβουλών και υπηρεσιών στις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς της Νέας Οικονομίας. *konis@innovageconsulting.com tel. +357 99 697 484

ΗΓΕΣΙΑ: Τι είναι; χάρισμα ή τέχνη που αναπτύσσεται;

Μια παλιά, αλλά διαχρονική συνομιλία με Αμερικανό ειδικό

Ο Ρόμπερτ Τέρρι (Robert Terry) ήταν για χρόνια ο διευθυντής του Reflective Leadership Center και καθηγητής στο Ινστιτούτο Δημοσίων Υποθέσεων Χιούμπερτ Χ. Χάμφρεϊ, του πανεπιστημίου της Μιννεσότα, ένα από τα πέντε υψηλού επιπέδου ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στις ΗΠΑ. Ο Δρ Τέρρι διδάσκει, δίνει διαλέξεις, συνεντεύξεις στον Τύπο και το ραδιόφωνο, δημοσιεύει και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της έρευνας του σε θέματα ηγεσίας, για την αλλαγή της κοινωνίας και των Οργανισμών προς το καλύτερο.

Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ηθική, οραματισμό, δύναμη και πνευματικότητα, ως μέσα κριτικής στα θέματα ηγεσίας, που αφορούν τα ανώτατα στελέχη, τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στο δημόσιο τομέα. Γι’ αυτόν η άσκηση ηγεσίας είναι εξουσιοδοτημένη ενέργεια που σκοπό έχει την από κοινού επίτευξη ενός στόχου. Πρέπει, δε, απαραίτητα να υπάρχει στόχος, γιατί όπως λέει: «Όταν δεν ξέρεις που πάς, τότε οποιοδήποτε σχέδιο μπορεί να σε πάρει εκεί»!

Όσο για τους ηγέτες δεν τους θεωρεί από μηχανής θεούς. Λέει συγκεκριμένα: «Φοβούμαι ότι για πολλούς, οι ηγέτες θεωρούνται άτομα με μαγικές ικανότητες οι οποίοι λύουν όλα τα προβλήματα. Αυτό είναι επικίνδυνο. Η άσκηση ηγεσίας δεν έχει να κάνει τίποτα με τη μαγεία. Απλώς αυτή είναι η εξουσιοδότηση από τους ανθρώπους για την ενασχόληση με τον κόσμο τους. Είναι η σχέση των πάνω και των κάτω, για να εξασφαλίζει ότι, αντιλαμβανόμεθα ο ένας τον άλλο και ότι ενεργούμε από κοινού. Το να ηγείσαι είναι λιγότερο διαταγές αφ’ υψηλού στους άλλους και περισσότερο υπηρεσία με και για τους άλλους». Κάνει δε μία ενδιαφέρουσα διάκριση μεταξύ ηγούμαι (Leadership) και διευθύνω (Management).

Ο καθηγητής Τέρρι είναι διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα και θεωρείται αυθεντία στον τομέα του. Δεινός ρήτορας, πνευματικά καλλιεργημένος, διανοητής, οραματιστής, βαθιά ανθρώπινος, πηγαία αλτρουιστής, αντικομφορμιστής, ευχάριστος, απλός και καταδεκτικός, είναι αδύνατο να μην σε κερδίσει με την αυθεντικότητα του. Χιουμορίστας επίσης μεγάλος, η ομιλία του συνοδεύεται μόνιμα από ένα ζωντανό και δυνατό γέλιο. Στο βιογραφικό του σημείωμα στο Κέντρο, μεταξύ άλλων προσόντων δηλώνει και πρώην ιδιοκτήτης σκύλου!

Δίνει διαλέξεις σε όλη την Αμερική και το εξωτερικό. Η δουλειά του στο πανεπιστήμιο της Μιννεσότα σημαδεύει βαθιά τη σκέψη σε θέματα ηγεσίας σε όλη την χώρα. Γι’ αυτό και πρόσφατα το πανεπιστήμιο τον τίμησε σε ειδική τελετή με τιμητική διάκριση. Σταθερά αντιρατσιστής, έχει γράψει το δημοφιλές και πρωτοποριακό βιβλίο, «For Whites Only» (Μόνο για Λευκούς), όπου επεξεργάστηκε το να είσαι λευκός και αντιρατσιστής. Πώλησε πάνω από 250.000 αντίτυπα και ήταν υποχρεωτική ανάγνωση στον Αμερικανικό στρατό. Έγραψε επίσης το βιβλίο, «Authentic Leadership: Courage in Action» (Αυθεντική Άσκηση Ηγεσίας) και το «Seven Zones For Leadership: Acting Authentically in Stability and Chaos» (Επτά ζώνες για Άσκηση Ηγεσίας: Ενεργώντας αυθεντικά στη Σταθερότητα και στο Χάος).

Από το δεύτερό του βιβλίο, αντιγράφω: «Έχω δει τους ηγέτες και είναι εμείς. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ και οι 500 πιο εκλεκτοί , οι κυβερνήτες, οι δήμαρχοι και τα μεγάλα ονόματα της χώρας, δεν είναι βιονικοί αρχάγγελοι. Έχουν ψεγάδια, ελαττώματα και ερωτοτροπία με τη δόξα. Άνθρωποι όλοι. Κι αν αυτοί είναι εμείς, τότε εμείς είμαστε εκείνοι και έτσι η ηγεσία δεν είναι κανενός άλλου δουλειά. Είναι όλων μας».

Σύμφωνα με τον Τέρρι:
- Κανένα άτομο δεν διαθέτει όλες τις ικανότητες από μόνος το, που χρειάζεται η κοινωνία.
- Οι ανώτερες θέσεις δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι κάνουν κάποιον ηγέτη.
- Ηγέτες υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.
- Ερμηνείες και λύσεις διαφέρουν ανάλογα με τις θεωρίες που πιστεύουμε και ακολουθούμε.
- Η άσκηση ηγεσίας είναι ατομική και ταυτόχρονα συλλογική υπόθεση.
- Η άσκηση ηγεσίας αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Η συνέντευξη
Ας δούμε όμως τι έχει να μας πει ο ίδιος σ’ αυτή την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνομιλία μας, όπου μεταξύ άλλων κάνει αναφορά για το ρόλο των μικρών κρατών στην παγκόσμια άσκηση ηγετικού ρόλου.

- Πως ορίζετε την άσκηση ηγεσίας;
- Η άσκηση ηγεσίας (Leadership) είναι μια απ’ αυτές τις ιδέες που ο καθένας ξέρει και σκέφτεται, αλλά δύσκολα περιγράφεις γιατί για τον καθένα σημαίνει διαφορετικά πράγματα. Νομίζω ότι η άσκηση ηγεσίας δεν είναι μόνο χαρακτηριστικές ιδιότητες και ικανότητες που φέρει κάποιος. Ούτε μόνο ορισμένες μεταβλητές σε μια υπόθεση. Δεν είναι επίσης απλώς ένα ανώτερο αξίωμα μια υψηλή θέση, δεν είναι μόνο πολιτική, ενόραση, ή μόνο ηθική, αλλά όλα αυτά μαζί. Η άσκηση ηγεσίας προσπαθεί να απαντήσει στα ερωτήματα, τι πραγματικά συμβαίνει γύρω μας. Τι γίνεται ακριβώς και βοηθά τον κόσμο να μην σκαλώνει, αλλά να προχωρεί μπροστά. Έτσι οι κύριες διαστάσεις της είναι το θάρρος, η ενόραση, η ηθική, η πνευματικότητα και η ελπίδα.

- Μπορείτε να της δώσετε ένα όνομα;
- Ο ορισμός μου για την άσκηση ηγεσίας είναι το θάρρος για αυθεντική δράση στα κοινά. Χρειάζεται θάρρος για να απαντήσεις στο ερώτημα τι ακριβώς συμβαίνει, γιατί ίσως πεις πράγματα που δεν είναι δημοφιλή ή να τρομάξεις, ή να απειλήσεις κόσμο μ’ αυτά. Η άσκηση ηγεσίας είναι λοιπόν αυθεντική ενέργεια και δράση, στην οποία προσπαθείς να μάθεις την αλήθεια και την πραγματικότητα σε μια κατάσταση η οποία εξελίσσεται ως δημόσια υπόθεση.

- Η άσκηση ηγεσίας είναι προσωπική ή συλλογική υπόθεση;
- Είναι και τα δύο. Μπορεί να είναι προσωπική, αλλά πάντα με άλλο κόσμο. Μπορεί να είναι συλλογική επίσης όπως σε μια κοινότητα ή και σε επίπεδο κράτους όταν επιδιώκουν κάτι.

- Ποιες είναι οι βασικές αρχές της άσκησης ηγεσίας;
- Η βασική αρχή είναι η αυθεντικότητα, δηλαδή όσο πιο καλά μπορεί και όσο πιο τίμια παρατήρηση έχει κάποιος για το τι γίνεται είναι η αλήθεια και η πραγματικότητα. Στα Μαθηματικά λ.χ. δύο συν δύο κάνουν τέσσερα. Αυτό είναι ορθό, αλλά δεν μετρά, τίποτα. Το τέσσερα μπορεί να είναι οτιδήποτε. Έτσι, αληθινό σημαίνει κάτι που συμβαίνει στην πραγματική ζωή και είναι συγκεκριμένο. Νομίζω το να είσαι αυθεντικός, όχι ψεύτικος, είναι να ζεις την αλήθεια και την πραγματικότητα. Σε μερικές χώρες είναι επικίνδυνο αυτό, σ’ άλλες είναι διαφορετικό και σ’ άλλες πιο ασφαλές.

- Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα;
- Νομίζω στις ΗΠΑ όταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ άλλαξε το πολιτικό του λόγο από τα ατομικά δικαιώματα για τα οποία ο κόσμος περίμενε ότι έπρεπε να ασχολείται και γύρισε στο να μιλά για τον πόλεμο στο Βιετνάμ και τη φτώχια, έκανε πολύ κόσμο να θυμώσει μαζί του και να πληρώσει γι αυτό με τη ζωή του. Ήταν όμως αυθεντικός. Είχε το όραμα του, δούλευε για τις ιδέες του, ζούσε τα μηνύματα του, έτσι συμμετείχε σ’ αυτά που πίστευε.

- Ποιες θεωρίες υπάρχουν για την άσκηση ηγεσίας και ποια είναι η επικρατούσα;
- Νομίζω σήμερα υπάρχουν έξη διαδεδομένες θεωρίες. Η μία καλείται προσωπική και βασίζεται στα χαρακτηριστικά του ατόμου όπως η εξυπνάδα, το ύψος, το βάρος, η φυλή ή οτιδήποτε κάνει τον άλλο να φαίνεται διαφορετικός (Personal Leadership). Η δεύτερη καλείται περιστασιακή, αφορά μια ιδιαίτερη κατάσταση και πως τη μελετούμε. Στις ΗΠΑ καλείται άσκηση ηγεσίας ενός λεπτού διεύθυνσης και είναι πολύ στενή άποψη (Situational Leadership). Η Τρίτη είναι η κτητική ή οργανική όπου η άσκηση ηγεσίας ισούται με την κορυφή, τη θέση και τον ρόλο που κατέχει κάποιος, π.χ. η ηγεσία της Κύπρου είναι η ανώτατη εξουσία. Η ηγεσία εδώ είναι ουσιαστικό, δεν είναι ρήμα, είναι κατ’ ευθείαν η κορυφή (Positional or Organizational Leadership). Η τέταρτη είναι η πολιτική η οποία κάνει κάτι διαφορετικό, κάνει κάτι να γίνεται, να πραγματοποιείται (Political Leadership). Η πέμπτη είναι οραματική υπό την έννοια ότι έχει υπόψη το μέλλον (Visionary Leadership). Και η έκτη είναι η ηθική η οποία φέρει μαζί της κι ακολουθεί αξίες (Ethical Leadership).

Πιστεύω ότι οι τρεις τελευταίες είναι οι πιο σπουδαίες και οι τρεις πρώτες είναι οι πιο ευρέως συζητημένες. Έτσι η πολιτική, οραματική και ηθική άσκηση ηγεσίας είναι οι πιο ενδιαφέρουσες και νομίζω χρειάζεται να προστεθούν όλες μαζί για να κάνουν την έβδομη για την οποία πολεμώ.

- Η άσκηση ηγεσίας θεωρείται κληρονομική ικανότητα, ή κάτι που το κτίζεις, το μαθαίνεις και το αποκτάς;

- Υπό κάποια έννοια είναι και τα δύο. Δεν είναι είτε αυτό είτε εκείνο. Όπως γεννιόμαστε με μερικές προτιμήσεις, όπως λ.χ. δεξιόχειρες ή αριστερόχειρες, αλλά παρόλα αυτά πρέπει να μάθουμε πώς να γράφουμε. Έχουμε λοιπόν προτιμήσεις, αλλά το πώς θέλουμε να κάνουμε ορισμένα πράγματα, πρέπει να μάθουμε και να αποκτήσουμε τα κατάλληλα εφόδια και ικανότητες. Έτσι είναι και τα δύο.

- Φαίνεται λοιπόν να υποστηρίζετε ότι είναι ένα είδος τέχνης την οποίαν όμως πρέπει να καλλιεργήσει κι αναπτύξει κάποιος.

- Ακριβώς. Είναι τέχνη υπό την έννοια ότι χρειάζεται κριτικό μυαλό, αντίληψη, γνώση του τι γίνεται και μπορείς να μάθεις αρκετά, αλλά όχι όλα. Έτσι χρειάζεται τις εμπειρίες της πράξης.
- Ποια η διαφορά μεταξύ Ευρωπαϊκού, ιδιαίτερα Βρετανικού στυλ άσκησης ηγεσίας και Αμερικάνικου. Οι Ευρωπαίοι ας πούμε πιστεύουν πιο πολύ στους χαρισματικούς ηγέτες.
- Μερικοί άνθρωποι στην Ευρώπη πιστεύουν ότι η άσκηση ηγεσίας είναι κτητική ή οργανική. Δηλαδή αν κατέχεις υψηλή θέση τότε είσαι ηγέτης. Μ’ αυτό τον τρόπο η Μάργκαρετ Θάτσερ εθεωρείτο ως ηγέτης.

- Όποιος είναι δηλαδή στην κορυφή, ανεξάρτητα των ικανοτήτων του θεωρείται ηγέτης;
-Ακριβώς, γιατί πιστεύουν στην τρίτη σχολή σκέψης, την κτητική ή οργανική. Ανησυχούν για τον χαρισματικό ηγέτη όπως και για τον δημαγωγό, ο οποίος αποκτά δύναμη όπως ο Χίτλερ. Έτσι δεν τους αρέσει να μιλούν για άσκηση ηγεσίας. Προτιμούν να μιλούν για διεύθυνση (Management) και να επιφυλάσσουν την άσκηση ηγεσίας για τις ανώτατες θέσεις, σε ανθρώπους που βρίσκονται στην κορυφή και σε μεγάλο βαθμό προτιμούν να μην μιλούν για άσκηση ηγεσίας. Λένε για παράδειγμα ότι άσκηση ηγεσίας είναι στην Ανατολική Ευρώπη και είναι κακή. Γιατί είναι δύναμη, κατάχρηση δύναμης, καταπίεση, έλεγχος των πεπρωμένων των ανθρώπων και δεν θέλουν να έχουν να κάνουν τίποτα μ’ αυτό.

- Μπορούμε να μετρήσουμε και να αξιολογήσουμε κατά κάποιο τρόπο την άσκηση ηγεσίας;
- Μπορείς να την μετρήσεις με πολλούς τρόπους. Εξαρτάται σε ποια σχολή ανήκεις. Έτσι αν είναι προσωπική μετράς τα προσωπικά χαρακτηριστικά του ηγέτη. Εάν είναι κτητική τότε είναι εύκολο να την μετρήσεις, γιατί εξαρτάται από την καρέκλα που κατέχεις στην ιεραρχία. Εάν είναι πολιτική είναι πιο δύσκολο γιατί πρέπει να διαπιστώσεις για τα πράγματα που έγιναν. Εάν είναι οραματική ίσως θα πρέπει να κοιτάξεις για το χαρακτήρα του οράματος, αν είναι λ.χ. μακράς διαρκείας όραμα, πλατειά αντίληψη και με μακροπρόθεσμους στόχους. Εάν είναι ηθική θα θέλεις να δεις κατά πόσο οι άνθρωποι που ασκούν την ηγεσία εμφορούνται από αξίες και ποιες αξίες είναι αυτές. Έτσι την αξιολογείς με πολλούς τρόπους, ανάλογα από ποια άποψη τη βλέπεις.

- Ποιο είναι το νέο στυλ ηγεσίας, εάν υπάρχει τέτοιο;
- Και πάλιν εδώ υπάρχουν οι διαφορετικές σχολές με τα δικά τους μοντέλα, αλλά αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ στο Reflective Leadership Center έχει να κάνει με τη δράση. Τι είναι δράση. Χωρίζουμε την ανθρώπινη δράση σε έξη μέρη, τα εξής:
- Την έννοια (meaning) της αξίας της δράσης.
- Την αποστολή (mission) της δράσης. Το στόχο και το σκοπό.
- Τη δύναμη (power) της δράσης, την ενέργεια, την αντίληψη υποχρέωσης για να γίνει κάτι.
- Τη διαμόρφωση (structure) της δράσης, τους κανονισμούς δηλαδή το προγραμματισμό και την πορεία της δράσης.
- Τα μέσα (resources) της δράσης.
- Τέλος την ιστορία της δράσης, την ύπαρξη (existence) της δράσης. Τι πραγματοποιούμε δηλαδή.

Προσπαθούμε να επεξεργαστούμε κι αναπτύξουμε μια νέα θεωρία για την άσκηση της ηγεσίας, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις έξη σχολές σκέψεις όπως τις περιγράψαμε και να δένει μαζί τα έξη αυτά μέρη της ανθρώπινης δράσης.

Χρειαζόμαστε λοιπόν αυτά τα έξη μέρη και ακόμη δύο, το κουράγιο και την ελπίδα και μ’ αυτά δουλεύουμε εδώ στο Reflective Leadership Center.

Μιλώντας δε για νέο στυλ, νέο μοντέλο ηγεσίας, εξ’ όσων γνωρίζω δεν υπάρχει τίποτα κάτι το ολοκληρωμένο, εκτός από τη δική μας θεωρία εδώ στο κέντρο και πιθανόν μια ή δύο σε μικρότερο βαθμό αλλού.

- Ποια η διαφορά μεταξύ διεύθυνσης (management) και άσκησης ηγεσίας (leadership);
- Ένας καθηγητής που διδάσκει στο πανεπιστήμιο Χάρβαρτ χρησιμοποιεί ένα ιατρικό μοντέλο για να περιγράψει την άσκηση ηγεσίας. Λέει λοιπόν: Εάν έρθω σε σένα το γιατρό με σπασμένο χέρι, τότε εσύ θα μπορείς να μου διορθώσεις το χέρι μου. Τι χρειαζόμαστε εδώ λοιπόν, είναι τον ειδικό, ο οποίος στην προκειμένη περίπτωση είναι ο γιατρός, ο οποίος μόνο αυτό ξέρει τι να κάνει και εγώ ο ασθενής οφείλω να τον υπακούσω. Στην περίπτωση αυτή το πρόβλημα είναι γνωστό, η λύση είναι γνωστή, ο ειδικός είναι η δράση και η δύναμη σημαίνει υπακοή.

Στην δεύτερη περίπτωση, εγώ ο ασθενής νοιώθω καλά αλλά ο γιατρός μου λέει ότι ανακάλυψε ότι έχω καρκίνο ύστερα από σειρά εξετάσεων κατά τη διάρκεια του ετήσιου ιατρικού ελέγχου. Εδώ τώρα πρέπει να κάνω ορισμένα πράγματα με την οικογένεια μου για την ασθένεια μου και ο γιατρός επίσης για την περίθαλψη μου. Σ’ αυτή την περίπτωση ένας μέρος του προβλήματος κι ένα μέρος της λύσης είναι γνωστά. Ο γιατρός θα φροντίσει να ελέγξει την ασθένεια κι εγώ πρέπει να συνεργαστώ μαζί του για αντιμετώπιση της. Πρέπει να παίξω το ρόλο μου εδώ κι ο γιατρός το ίδιο, ο οποίος μου λέει ότι δε γνωρίζει ακόμη τις περιπλοκές, ούτε είναι βέβαιος για την εξέλιξη της ασθένειας, γι’ αυτό δεν είναι βέβαιος και για την πιθανή περίθαλψη.

Στην τρίτη περίπτωση νοιώθω ότι έχω κάτι. Πηγαίνω στον γιατρό και αυτό δεν μπορεί να εξακριβώσει τι ακριβώς έχω. Έτσι και οι δύο μαζί πρέπει να συνεργαστούμε για να βρούμε τι ακριβώς συμβαίνει. Σ’ αυτή την περίπτωση το πρόβλημα είναι άγνωστο, αλλά υπάρχει κάποια ένδειξη. Η λύση είναι άγνωστη και η όλη υπόθεση χρειάζεται άσκηση ηγεσίας ως είδος δράσης. Η συνεργασία αποτελεί συνδημιουργία δηλαδή, κοινή δράση για να απαντηθεί το ερώτημα του τι ακριβώς συμβαίνει. Έτσι αυτή είναι η δουλειά μας εδώ στο Κέντρο. Προσπαθούμε να αναπτύξουμε εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να απαντήσουμε στα ερωτήματα του τι στ’ αλήθεια συμβαίνει γύρω μας. Αυτό λοιπόν είναι η άσκηση ηγεσίας.

- Έτσι υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ διευθύνω και ηγούμαι.
- Απ’ αυτή την έννοια ναι.

- Ποιες είναι οι πηγές δύναμης και επιρροής των ηγετών;
- Νομίζω είναι πολλές. Μερικοί μιλούν γι’ αυτούς που κατέχουν μια ειδικότητα (expert power) η πολιτική δύναμη και ούτω καθ’ εξής. Πιστεύω, όμως, ότι η δύναμη των ανθρώπων έρχεται όχι τόσο πολύ από τα μέσα που διαθέτουν όσο από την καθαρότητα και την διαύγεια αυτού που οραματίζονται. Έτσι εάν δεν είμαι σίγουρος γι’ αυτό που κάνω και που πάω, μπορώ λ.χ. να έχω πολλά όπλα, αλλά να χάσω τον πόλεμο. Ένα καλό παράδειγμα αυτού αποτελεί το Βιετνάμ όπου οι ΗΠΑ με πολύ περισσότερα μέσα έχασαν τον πόλεμο. Έτσι η διαύγεια του οράματος είναι πολύ σημαντική για άντληση δύναμης.

- Τι είναι πολιτική άσκηση ηγεσίας (political leadership);
- Πολιτική άσκηση ηγεσίας είναι μια σχολή σκέψης η οποία μιλά για πραγματοποίηση κάτι διαφορετικού. Κάνει ιστορία στην κοινότητα ή στη χώρα. Δεν χρειάζεται να εκλεγεί. Μπορεί να είναι στο επίπεδο της κοινότητας, μπορεί να είναι απόρροια επανάστασης, ή μια μικρή ομάδα, ή κοινοτικός οργανισμός, ή πέντε άτομα σε μια μικρή πόλη που συνεργάζονται για επίτευξη ενός σκοπού. Διακρίνω δύο είδη πολιτικής άσκησης ηγεσίας. Τη δύναμη εκ των άνω και τη δύναμη με (Power over and Power with). Σύμφωνα με την πρώτη θεωρία, η άσκηση ηγεσίας αποσκοπεί στην πραγματοποίηση της θέλησης του ηγέτη, ενώ στη δεύτερη της θέλησης αυτών που ακολουθούν την ηγεσία.

Εδώ συγκεντρώνουμε την προσοχή μας στο πρόσωπο που προσπαθεί να εισάξει τη δράση στον κόσμο ο οποίος κόσμος αποτελείται από τους δέκτες της δράσης. Εάν, για παράδειγμα, είσαι σαν τον Χίτλερ ή τον Γκάντι οι οποίοι ως ηγέτες υπό την πρώτη έννοια, τότε θα προσπαθείς να πραγματοποιήσεις τη δική σου θέληση από την άποψη αυτή. Εάν όμως είσαι ένας κοινοτικός ηγέτης, ή ηγέτης ενός κινήματος για τα ατομικά δικαιώματα ή τα δικαιώματα της γυναίκας ας πούμε, τότε ο σκοπός σου είναι η θέληση του κόσμου.

- Μια και αναφέρατε τον Χίτλερ. Ήταν ο Χίτλερ, ο Στάλιν και ο Σαντάμ Χουσέιν ηγέτες;
ΑΠ.: Κατά την δική μου αντίληψη όχι.

- Γιατί;
- Πρώτα απ’ όλα ήσαν ανήθικοι με τη γενική αντίληψη του ήθους. Έκαναν κατάχρηση εξουσίας και δύναμης. Αλλά πέρα αυτών δεν άφησαν το λαό τους να γνωρίζει την αλήθεια για το τι συνέβαινε. Δεν απάντησαν στο ερώτημα, τι πραγματικά γίνεται. Έτσι κατηγορούσαν όλους τους άλλους. Ο Χίτλερ κατηγορούσε τους Εβραίους και όλο τον κόσμο. Οδήγησε το Γερμανικό Λαό στην καταστροφή αφού του αφαίρεσε κάθε δύναμη. Πιστεύω το ίδιο έκανε και ο Σάνταμ Χουσέιν. Το ίδιο και ο Στάλιν.

Αν αποκαλείς την άσκηση ηγεσίας, το κουράγιο να επικαλείσαι την αυθεντική δράση και την αλήθεια, τότε αυτοί έκαναν και έλεγαν οτιδήποτε εκτός της αλήθειας και της πραγματικότητας. Διαιώνιζαν το ψεύδος. Έτσι ήσαν και οι ίδιοι ψεύτικοι, όχι αυθεντικοί, άρα δεν ήσαν ηγέτες. Είμαι όμως φωνή μειονότητας σ’ αυτό. Πολλοί χρησιμοποιώντας τους άλλους ορισμούς της άσκησης ηγεσίας τους θεωρούν ηγέτες.

- Στο δικό σας ορισμό δίνετε μεγάλο βάρος στην ηθική ενάσκηση της ηγεσίας.
- Αυτό είναι σωστό.

- Μπορείτε να επεκταθείτε λίγο πάνω στο θέμα ηγεσία και ηθική;
- Αρκετά δύσκολο αυτό, γιατί στο ένα χέρι έχουμε μια πολύ διαφορετική ηθική και απόψεις που αφορούν αξίες. Έτσι έχουμε κόσμο λ.χ. που υποστηρίζει τον Σαντάμ Χουσέϊν γιατί πιστεύουν, πως ότι έκανε το έκανε γι’ αυτά που πίστευε, υποθετικά ομιλούντες. Έχεις απ’ την άλλη πολύ κόσμο που πιστεύει ότι αυτός ήταν ένας δαίμονας. Αφού είμαστε όλοι ανθρώπινοι, έχουμε διαφορετικές απόψεις. Καθόσον δε μπαίνουμε στα όρια της ηθικής, δημιουργείται πρόβλημα αναφορικά με ποιανού άποψη προχωρούμε στην ερμηνεία μας.

Γι’ αυτό προσπαθούμε να αφουγκραστούμε και να καταλάβουμε τον κόσμο που υποστηρίζει ότι υπάρχει μόνο μια απόλυτη αλήθεια, ένα μόνο παγκόσμιο ηθικό κριτήριο και τον κόσμο που λέει ότι υπάρχουν πολλά διαφορετικά κριτήρια, πολλές απόψεις και ιδέες. Κατά την άποψη μου και οι δύο κατά παράδοξο τρόπο έχουν δίκαιο.


- Πώς γίνεται αυτό;
- Αυτό γιατί η μια και μοναδική παγκόσμια αρχή του να είσαι δηλαδή αυθεντικός, χρειάζεται μεγάλη ποικιλία ιδεών και απόψεων. Οι διαφορετικές απόψεις θα μας βοηθήσουν να μην τυφλωθούμε και να στενέψουν τα όρια των αντιλήψεων μας.

Έτσι προσπαθούμε να ερευνήσουμε όλες τις απόψεις. Ο λόγος που πολύς κόσμος δεν θέλει να το κάνει αυτό είναι γιατί είναι δύσκολο και δημιουργεί μεγάλα νοητικά προβλήματα, τα οποία δεν μπορείς να μορφοποιήσεις. Έτσι πολύς κόσμος αφαιρεί το μέρος εκείνο που αφορά την ηθική. Λένε λ.χ. ότι θάταν ωραίο, ιδανικό αλλά λένε ή έχεις ηθική ή ανήθικη ηγεσία. Μ’ αυτό τον τρόπο ο Χίτλερ χαρακτηρίζεται ως ανήθικος ηγέτης, ο Γκάντι ως ηθικός ηγέτης κ.λ.π. Η ηθική δηλαδή προστίθεται ως λέξη στην έννοιας της άσκησης εξουσίας και τη χαρακτηρίζει, χωρίς να αποτελεί μέρος αυτής. Εδώ στο Κέντρο πολεμούμε για να μπει η ηθική ως αναπόσπαστο μέρος στην έννοια της άσκησης ηγεσίας, ως ένα από τα κύρια συστατικά μέρη αυτής.

- Μπορεί ένα άτομο που δεν κατέχει υψηλή θέση ή αξίωμα να ασκήσει ηγεσία, να είναι ηγήτορας στην δουλειά του λ.χ. στην πολιτική κ.λπ;
- Οποιοσδήποτε προσπαθεί να βοηθά να απαντήσει στο ερώτημα, τι ακριβώς στ’ αλήθεια συμβαίνει και βοηθά τους άλλους να φθάσουν στην αλήθεια αυτός είναι ηγέτης. Μερικές φορές άνθρωποι που είναι σε υψηλά αξιώματα και θέσεις δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει……..

- Αυτό που λέτε είναι ενθαρρυντικό για τις μικρές χώρες, όπως η Κύπρος. Μπορεί μια μικρή χώρα να παίξει σε κάποιο βαθμό ηγετικό ρόλο;
- Στην πραγματικότητα πιστεύω ότι στις διεθνείς σχέσεις θα’ χουμε να δούμε πολύ περισσότερη άσκηση ηγεσίας από μικρές χώρες, γιατί αυτές δεν είναι αναμιγμένες στην πόλη των μεγάλων για δύναμη. Ως εκ τούτου βλέπουν πιο καθαρά μερικές φορές τι ακριβώς στ’ αλήθεια συμβαίνει, παρά αυτές τις χώρες που ασκούν οργανική, λόγω ισχύος ηγεσία, έχοντας τόσο διαφορετικά συμφέροντα και προσπαθώντας να διατηρήσουν κάτι.

Νομίζω αυτό που βλέπουμε να γίνεται στα Ηνωμένα Έθνη όπου μικρές χώρες κάνουν διεθνείς συμφωνίες για τους ωκεανούς λ.χ. ή το διάστημα, αποδεικνύει ότι έχουν να παίξουν ένα πολύ δημιουργικό και πολύ σπουδαίο ρόλο από τα μεγάλα έθνη.

- Θα ’θελα να σας ρωτήσω εάν έχετε υπόψη σας οποιεσδήποτε θεωρίες για την άσκηση ηγεσίας του Χένρι Κίσσινγκερ;
- Κίσσινγκερ χμ… αυτόν θα τον κατατάσσαμε στη σχολή της άσκησης ηγεσίας που απορρέει από τη δύναμη (Power school of Leadership). Πάντα υποστήριζε ότι το πιο σπουδαίο πράγμα είναι η ισορροπία δυνάμεων. Ο Κίσσινγκερ την κάθε περίπτωση θα τη ζύγιζε με το κατά πόσο αυτή θα κατάστρεφε ή θα διατηρούσε την ισορροπία δυνάμεων.

- Πως έφθασε σ’ αυτό;
- Τις ιδέες του τις παίρνει από τον Χανς Μόργκανθαν ο οποίος με την σειρά του τις αντλεί από τον Ρείχολτ Νέϊμπερ, ένα επιφανή προτεστάντη θεολόγο στις ΗΠΑ, ο οποίος υποστήριζε ότι ένεκα του προπατορικού αμαρτήματος και του κακού, η πλησιέστερη προσέγγιση στη δικαιοσύνη είναι η ισορροπία της δύναμης. Η θεωρία του Κίσσινγκερ προέρχεται απ’ αυτή την παράδοση. Αλλά αυτός δεν μιλά για την αμαρτία. Μιλά απλώς για ισορροπίας της δύναμης.

Ο Νέιμπερ κατέληξε σ’ αυτό μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διερωτώμενος για το ολοκαύτωμα των Εβραίων και πως αυτό μπορούσε να γίνει από ανθρώπινα όντα. Αυτό δεν ήταν μέρος της αισιοδοξίας του 19ου αιώνα, όπου τα πράγματα συνέχεια βελτιωνόντουσαν.

Ο Νέιμπερ πάλεψε με τα ερωτήματα που δημιούργησε η τρομερή και μεγάλη απανθρωπιά που έδειξε ο κόσμος, ο ένας έναντι του άλλου, κατά την ύφεση και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και διερωτάτο πως μπορούν ανθρώπινα όντα να κάνουν τέτοια μεγάλα κακά ο ένας στον άλλο. Προσπαθώντας να βρει άκρη πήγε πίσω και επανέφερε την ιδέα του προπατορικού αμαρτήματος και της χριστιανικής πίστης. Είχε δε μιαν αρκετά απαισιόδοξη άποψη για τους ανθρώπους και δεν πίστεψε ότι τα έθνη κράτη μπορούσαν να’ ναι ηθικά. Δεν είχε καμιά διαφορά εάν είσαι στην Κύπρο ή στις ΗΠΑ ή οπουδήποτε αλλού. Κανένα κράτος δεν είναι ηθικό. Υπάρχουν μόνο συμφέροντα. Έτσι σύμφωνα με τον Κίσσινγκερ τα έθνη ανταγωνίζονται το ένα το άλλο ως ιδιαίτερες οντότητες και λέει: Ωραία, η καλύτερη εκλογή σ’ αυτό είναι η ισορροπία δυνάμεων.

- Συμφωνείτε μ’ αυτή τη θεωρία;
- Η άποψη μου είναι ότι αυτή είναι ανεπαρκής. Δεν λαμβάνει υπόψη τις μεταβλητές της κουλτούρας κι άλλα ήθη και έθιμα που είναι ενσωματωμένα στο πολιτιστικό όραμα κάθε λαού.

- Ούτε φυσικά λαμβάνει υπόψη ορισμένες αρχές και έννοιες αξιών;
- Σωστά. Έτσι δεν συμφωνώ μ’ αυτές τις απόψεις. Φυσικά δεν είμαστε αφελείς για τα έθνη. Νομίζω όμως ότι αυτά κάποτε, όπως λ.χ. οι ΗΠΑ με το Σχέδιο Μάρσιαλ κι άλλα προβλήματα μπορεί να έχουν καλές ιδέες και να προωθούν υψηλούς στόχους. Μερικές φορές όχι. Αυτό όμως σημαίνει ότι υπάρχει εκλογή.

- Πώς μπορεί η άσκηση ηγεσίας να βοηθήσει τους ανθρώπους να φθάσουν στην ούτω καλούμενη Νέα Παγκόσμια Τάξη βασισμένη στην δικαιοσύνη;
- Εδώ ακριβώς είναι που νομίζω ότι το ηθικό όραμα και ο ρόλος των μικρών κρατών είναι σπουδαίος. Δεν μ’ ενδιαφέρει η Νέα Παγκόσμια Τάξη. Προτιμώ το νέο και μ’ αρέσει το παγκόσμιο, αλλά δεν νοιώθω και τόσο άνετα με την τάξη. Άντ’ αυτού προτιμώ το Νέο Παγκόσμιο Συνεταιρισμό.

- Τι εννοείτε μ’ αυτό;
- Μ’ αυτό βλέπω λ.χ. μια Κύπρο που έχει τη δική της οντότητα και ζωή, πιο κει βλέπω ας πούμε την Τανζανία, πιο πέρα τις ΗΠΑ ή οποιαδήποτε άλλη χώρα, η κάθε μια με τη δική της αυθεντικότητα, η κάθε μια με τους δικούς της αγώνες, προσπαθώντας όλοι να βρούμε το δρόμο, που θα εργαστούμε μαζί για να κτίσουμε ένα κοινό μέλλον.

- Βάσει ποιών αρχών;
- Νομίζω ότι έξη ηθικές αρχές πρέπει να μας καθοδηγούν. Η πρώτη είναι ο βαθύς σεβασμός της ιστορίας των άλλων. Το δεύτερο είναι η ελευθερία όπου κάθε έθνος θα ενεργεί σύμφωνα με την ιστορία του και τη δική του ταυτότητα. Τρίτο, η δικαιοσύνη που σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε ορισμένα όρια στο τι κάνουμε ο ένας στον άλλο. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε και ένα είδος διεθνών μηχανισμών.

Νομίζω όταν ο πρόεδρος Μπους μιλά για Νέα Παγκόσμια Τάξη αναφέρεται στα Η.Ε. ως ένα είδος ενδιάμεσου για την δικαιοσύνη. Νομίζω όμως ότι πρέπει να προχωρήσουμε πέραν αυτού. Όπως είδαμε στον τελευταίο πόλεμο στο Ιράκ, μπορεί να έχουμε κανονισμούς, κανένας όμως δεν τους ακολουθεί ή τους επικαλείται.

Χρειαζόμαστε επίσης δύναμη, όχι για να επιβληθούμε στους άλλους, αλλά για να τους ακούσουμε. Γι’ αυτό έχουμε ανάγκη από αγάπη. Όχι με τη συναισθηματική της φυσικά έννοια, αλλά με την έννοια ότι πραγματικά καταλαβαίνουμε τους άλλους, τους παρακολουθούμε, νοιαζόμαστε γι’ αυτούς, ακούμε την ιστορία και το παρελθόν τους. Πρέπει να καταργήσουμε ορισμένες λέξεις όπως λ.χ. ανεπτυγμένες και υπανάπτυκτες χώρες.

Τέλος, πρέπει να αναλάβουμε όλοι μας το μερίδιο της δικής μας ευθύνης για τις πράξεις μας χωρίς να κατηγορούμε οποιοδήποτε άλλο.

Και θα το πω πάλι. Όλες αυτές οι έξη αρχές βασίζονται στην ιδέα για την αυθεντικότητα στην άσκηση ηγεσίας. Έτσι, αν θέλουμε να είμαστε αυθεντικοί πρέπει να έχουμε το δικό μας παρελθόν.

- Έτσι φαίνεται καθαρά σύμφωνα με τις δικές σας θεωρίες ότι η άσκηση ηγεσίας, ηγετικού ρόλου πάει πέρα της δύναμης και της ανώτερης θέσης που κρατεί κάποιος.
- Σωστά. Οι τρεις πιο επικρατούσες και πιο πολύ συζητημένες απόψεις και θεωρίες είναι η κτητική, βάσει της θέσης που κατέχει κάποιος στην ιεραρχία. Αν π.χ. έρθω στην Κύπρο και ρωτήσω ποιος είναι ο ηγέτης, ποια είναι η ηγεσία, κάποιος θα μου κατονομάσει ένα άτομο που κατέχει κάποιο αξίωμα, θα πάρουν κάποιο από τα υψηλά ιστάμενα πρόσωπα. Η άλλη είναι της δύναμης που προσπαθείς μέσω αυτής να πετύχεις κάτι και η τρίτη είναι το όραμα που έχεις υπόψη. Αυτές οι τρεις θεωρίες είναι πολύ δημοφιλείς σήμερα. Η ηθική δεν είναι δημοφιλής ως άποψη και θεωρία για την άσκηση ηγεσίας. Κατά την άποψη μου όμως είναι η πιο σπουδαία.

- Χώρες που διακηρύττουν ότι αγωνίζονται και προωθούν αρχές και αξίες, δεν νομίζετε ότι πρώτα αυτές θα έπρεπε να έχουν την καλή μαρτυρία;
- Νομίζω ότι τρομερή δύναμη αντλείται απ’ αυτό. Και να πως οι μικρές χώρες μπορούν να αλλάξουν τα μεγάλα κράτη. Δεν θα το κάνουν με κανένα άλλο τρόπο εκτός από το να είναι καλύτερες, πιο έξυπνες και πιο αυθεντικές οι ιδέες.

Φοίβος Νικολαΐδης

©All Rights Reserved/Phivos Nicolaides. No part of this article may be reproduced and/or copied by any means without prior consent from Phivos Nicolaides.

Φωκάς Σωφρονίου, ο δικηγόρος οινοποιός!

Σεβασμός στις παραδόσεις και στις ρίζες

Ο Φωκάς Σωφρονίου είναι ο παλιός και καλός φίλος, που γνωριστήκαμε πριν πολλά χρόνια. Από τότε μας συνδέει μια βαθιά φιλία, βασισμένη στην αμοιβαία εκτίμηση. Τα ενδιαφέροντα του Φωκά είναι πολλά και ποικίλα. Με τα χρόνια, τα κοινά ενδιαφέροντα ισχυροποίησαν τους δεσμούς αυτούς φιλίας, γιατί όπως έλεγαν και οι Αρχαίοι ημών πρόγονοι, «όμοιος ομοίω αεί πελάζει», που στη νεοελληνική σημαίνει: «ο όμοιος τον όμοιό του πάντοτε συναναστρέφεται».

Ο Φωκάς σπούδασε στην Ελλάδα και στη Γερμανία νομικές επιστήμες. Σήμερα ασκεί με επιτυχία το επάγγελμα του δικηγόρου στη Λεμεσό, όπου ζει με την οικογένεια του, τη σύζυγό του Ηλιάνα, εκπαιδευτικό και τα τρία χαριτωμένα παιδιά τους.

Σεμνός, άνθρωπος του μέτρου και των χαμηλών τόνων, βαθιά ριζωμένος με τις παραδόσεις, είναι από εκείνους τους λίγους, που παρά τις πλούσιες εμπειρίες τους στο εξωτερικό, σέβονται και τιμούν τις ρίζες τους, προσπαθώντας να συντηρούν τα ήθη και τα έθιμα μας στη σύγχρονη εποχή. Λάτρης του χωριού του, της Πάχνας, ο Φωκάς αναπαλαίωσε το παλιό πατρικό του σπίτι και το μετέτρεψε σε «καταφύγιο», όπου περνά (όποτε μπορεί) τα Σαββατοκυρίακα, απολαμβάνοντας τις ομορφιές της φύσης.

Μια από τις αγαπημένες του ασχολίες είναι και η παραγωγή κρασιού, για την οποία δικαιολογημένα είναι πολύ υπερήφανος. Δεν είμαι ιδιαίτερα φίλος γενικά του ποτού, όμως το κρασί του Φωκά το απολαμβάνω ιδιαιτέρως.

Νιώθω πραγματικά εξαιρετική τιμή που γράφω αυτές τις λίγε λέξεις για έναν άτομο με ολοκληρωμένη προσωπικότητα, πατριώτη, αλτρουιστή και γεμάτο ανθρωπισμό, όπως είναι ο πολύ αγαπητός μου φίλος Φωκάς.

Φοίβος Νικολαΐδης Taxidiaris

Η Πάχνα βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς του Τρόοδους, σε υψόμετρο 745 μέτρων στην επαρχία Λεμεσού, από την οποία απέχει 35 χιλιόμετρα.

Σύμφωνα με μια εκδοχή, η ονομασία του χωριού προέρχεται από το ότι είναι κτισμένο ανάμεσα σε τέσσερις λόφους και μοιάζει σαν πάχνη. Μια άλλη εκδοχή είναι το καιρικό φαινόμενο της πάχνας που παρουσιάζεται το πρωί.

Από παλιά, η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η αμπελουργία και η κτηνοτροφία. Θεωρείται ως το μεγαλύτερο αμπελοχώρι της Κύπρου.

Παροραμική άποψη του κοινοτικού σταδίου με τις εγκαταστάσεις του.

Η Μαριέλα και ο Μάριο από το μακρινό Περού, απολαμβάνουν το Παχνιώτικο τοπίο.

Υπάρχουν δυο ωραιότατες εκκλησίες, του Αγίου Γεωργίου και των Αγίων Πέτρου και Παύλου.

Στην πλακόστρωτη αυλή της βυζαντινής εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου.

Η όμορφη πλατεία έχει αναπαλαιωθεί με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάθε χρόνο τον μήνα Αύγουστο, γίνεται εδώ το φεστιβάλ σταφυλιού (γιορτή του σταφυλιού).

Το αιωνόβιο δέντρο στην πλατεία, αντιστέκεται πεισματικά στον χρόνο.

Στην αυλή της εκκλησίας συμπληρώνεται τα έργα.

Υπάρχουν τα παρεκκλήσια της Παναγίας, των 12 Αποστόλων, του Αγίου Ανδρόνικου και τα ξωκλήσια του Αγίου Στεφάνου και της Αγίας Μαρίνας.

Το παρεκκλήσι της Αγίας Μαρίνας βρίσκεται στο βουνό Τοφούλια, το ψηλότερο σημείο του χωριού με καταπληκτική θέα. Το έκτισε ο πρόπαππος του Φωκά Γιακουμής Αγαθαγγέλου στη μνήμη του γιού του Νέαρχου Αγαθαγγέλου, που σκοτώθηκε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στην Αγγλία.

Το εσωτερικό της Αγίας Μαρίνας.

Στο ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας βρίσκονται και οι τάφοι των προπάππων του Φωκά. Ο γιός του Φωκά, Αυγουστίνος, διαβάζει με προσοχή την επιτύμβια στήλη.

Ο Φωκάς με τον γιό του και τους φιλοξενούμενους του, Μπάρπαρα από τη Μ. Βρετανία, Μαριέλα και Μάριο από το Περού, Πόπη, Αυγουστίνος, πατέρας Φωκά και Φοίβος.

Μαριέλα και Μάριο με φόντο την Κάτω Πάχνα.

Οι Παχνιώτες είναι φιλόξενοι και καταδεχτικοί, όπως ο Φωκάς και η γλυκιά κόρη του Μαρία.

Η πανέμορφη Μαρία, μας υποδέχεται με το ζεστό χαμόγελό της.

Η επιμελής Μαρία φαίνεται να ακολουθεί τον Φωκά, μάλλον στις νομικές επιστήμες, παρά στην οινοποιεία!

Η αρχιτεκτονική των σπιτιών παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Όλα τα παλαιότερα σπίτια κτίστηκαν με ντόπια πέτρα «καματερή», με διπλότοιχο.

Μετά την αναπαλαίωση, ορισμένα κτίρια και σπίτια, εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη. Όπως το παλιό πατρικό σπίτι του Φωκά στη φωτογραφία.

Στο 'καταφύγιο' του Φωκά για στιγμές ξεκούρασης και χαλάρωσης.

Ο παραγωγός Φωκάς εξηγά με ενθουσιασμό τα πάντα για τα αμπέλια, το κρασί και την παλαίωση του.

Η παραγωγή του κρασιού λέει ο Φωκάς είναι ολόκληρη επιστήμη και ταυτόχρονα τέχνη. Το τελικό προϊόν είναι έργο τέχνης!

Η χαρά της δοκιμασίας του κρασιού. Εκτός από τη θερμοκρασία και την υγρασία, λέει ο πατέρας του Φωκά κύριος Αυγουστής, πολύ σημαντικό ρόλο στη φύλαξη του κρασιού παίζει και ο φωτισμός.

Έχουμε μια οινική παράδοση χιλιάδων ετών εξηγεί ο Φωκάς στους φίλους του από το εξωτερικό.

Το κρασί, έγινε με κόπο και μεράκι γι' αυτό αξίζει και της προσοχής μας.

Ο Φωκάς δίκαια υπερηφανεύεται για τα έργα τέχνης του!

Ωραίο το κρασί, αλλά χρειάζεται και το καλό φαγητό. Ο παραδοσιακός φούρνος με τα ξύλα ικανοποιεί όλες τις γευστικές απαιτήσεις...

Στο σπιτικό της Ηλιάνας και του Φωκά Σωφρονίου και το εκλεκτό τραπέζι τους, δεν λείπουν ποτέ οι φίλοι και οι ξένοι.

Πόπη, δρ Έϊμυ και ο γιατρός Τζιμ από τη Μιννεσότα των ΗΠΑ μαζί με τον Φωκά, απολαμβάνουν το κρασί της παραγωγής του. Οι Αμερικάνοι φίλοι έμειναν κατενθουσιασμένοι.

Παρασκευή σουτζούκου. Ένα από τα παραδοσιακά γλυκά που απαιτούν αρκετό χρόνο προετοιμασίας. Σε μακρές κλωστές περνιούνται ξηροί καρποί αμυγδάλων. Οι κλωστές αυτές, έπειτα βυθίζονται στο «χαρτζί» με τον «παλουζέ» αρκετές φορές.

Όταν ξηραθούν οι επικαλύψεις, τότε ο σουτζούκος είναι έτοιμος.

Η ταυτότητα του κρασιού του Φωκά Σωφρονίου. Η ετικέτα με το όνομα ΚΟΡΝΙΑΣ. Μόνο όταν τύχει και δοκιμάσετε αυτό το κρασί θα με θυμηθείτε. Ένας τρόπος είναι, όταν και όποτε βρεθείτε στην Πάχνα (Σαββατοκυρίακο) να αναζητείσετε τον φίλο Φωκά...

Taxidiaris

Μήπως δεν ξέρουμε που πάμε;

Η στρατηγική στις επιχειρήσεις

Δρ Κώστα Κονή*
Διευθύνων Σύμβουλος
Συμβουλευτικού ΟίκουInnovage

Ένα τεράστιο θέμα θα μας απασχολήσει στο σύντομο αυτό άρθρο. Θέμα που γίνεται ακόμα πιο κρίσιμο σε περιπτώσεις που υπάρχουν ανησυχίες για δύσκολους καιρούς.

Εκείνο της ανάγκης ύπαρξης στρατηγικής από τις επιχειρήσεις μας. Μικρομεσαίες και μη. Είναι πραγματικά εκπληκτικό, πόσο μικρό ποσοστό επιχειρήσεων -και δεν ισχύει μόνο στη χώρα μας- έχουν συγκεκριμένη, κατανοητή και υλοποιήσιμη στρατηγική. Χωρίς όμως στρατηγική πώς είναι δυνατό να γνωρίζουμε προς τα που βαδίζουμε; Πώς μπορούμε να ξέρουμε αν είμαστε στη σωστή πορεία; Πόσο απέχουμε από τους στόχους μας;

Ποιές δορθωτικές κινήσεις και πότε θα πρέπει να κάνουμε για να οδηγήσουμε το σκάφος της επιχείρησης μας με επιτυχία στον προορισμό του; Υπάρχει βέβαια η λανθασμένη αντίληψη ότι η στρατηγική αφορά μόνο μεγάλους οργανισμούς με πολυάριθμο προσωπικό και κεφάλαια και διεθνή ίσως δραστηριοποίηση και εμβέλεια. Αυτό είναι λάθος. Μεγάλο λάθος. Η στρατηγική είναι απαραίτητη για όλες ανεξάρτητα τις επιχειρήσεις. Ανεξαρτήτως μεγέθους και κύκλου εργασίας. Μήπως οι μικροί έχουν την πολυτέλεια να οδηγούνται εκεί που θέλουν χωρίς να γνωρίζουν πού πάνε ;

Το ευχάριστο είναι ότι υπάρχουν σήμερα τα μέσα και τα εργαλεία με τα οποία μπορεί μια επιχείρηση να δημιουργήσει τη στρτατηγική της - εφ’ όσον υπάρχουν τα αναγκαία στοιχεία - σε λιγότερο από μία μέρα !

Γιατί λοιπόν να περπατούμε στα τυφλά; Αν δε γνωρίζουμε που πάμε είναι φυσικό να θεωρούμε ότι όλοι οι δρόμοι οδηγούν στον προορισμό μας. Οι πιο πολλοί όμως από τους δρόμους αυτούς θα μας οδηγήσουν στον καταστροφή. Στρατηγική λοιπόν. Απαραίτητο στοιχείο επιτυχίας. Όπως ακριβώς η πυξίδα και το νερό στον οδοιπόρο.

Ας δούμε όμως τι είναι στρατηγική.

Με απλά λόγια, στρατηγική είναι ο τρόπος με τον οποίο εμείς επιλέγουμε να υλοποιήσουμε ένα όραμα μας. Στην προσπάθεια αυτή χρησιμοποιούμε εργαλεία, μεθόδους και τακτικές που θα επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ο τελικός στόχος δηλαδή μιάς στρατηγικής είναι να δημιουργήσει και υλοποιήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα δράσης το οποίο θα έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες επίτευξης του επιθυμητού στόχου. Λέμε «τις μεγαλύτερες πιθανότητες» γιατί στον κόσμο των επιχειρήσεων, όπως και στην ζωή δεν υπάρχει ποτέ καμία εγγύηση για την τελική έκβαση των πραγμάτων. Παραστατικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια πετυχεμένη στρατηγική θα πρέπει να περιλαμβάνει τα βασικά στοιχεία της κίνησης. Ένα δηλαδή προορισμό, κάποιο ή κάποια μέσα για να κινηθούμε προς τον προορισμό και την ικανότητα να πορευθούμε προς τον προορισμό.

Ο στρατηγικός βέβαια προγραμματισμός δεν είναι κάτι το καινούργιο. Υπάρχει εδώ και αιώνες. Από στρατιωτική τουλάχιστον άποψη τον βρίσκουμε από τους βιβλικούς χρόνους. Στον επιχειρηματικό τομέα η ηλικία του είναι μόνο μερικές εκατοντάδες χρόνια. Αν όμως η χρησιμότητα της στρατηγικής ήταν μεγάλη εκατοντάδες χρόνια πριν, σήμερα είναι πολύ πιο απαράιτητη. Γιατί τα τελευταία 10-15 χρόνια τα πράγματα έχουν αλλάξει τόσο δραματικά.

Μιλάμε βέβαια για την επανάσταση του διαδικτύου και τη λεγόμενη «νέα» ή «ψηφιακή» κοινωνία. Στην προ διαδικτύου περίοδο οι επιχειρήσεις είχαν την «άνεση» να κινούνται με πολύ πιο αργούς ρυθμούς και να συνδέονται και συνεργάζονται με πελάτες και προμηθευτές με άλλες ταχύτητες. Στη σημερινή όμως εποχή του διεθνούς ανταγωνισμού, της ταχύτητας και της εξαφάνισης των αποστάσεων οι επιχειρήσεις πρέπει να προγραμματίζουν και να έχουν στρατηγικές αποδοτικές και ευέλικτες αν θέλουν να μη χάσουν το τρένο.

Ας αρχίσουμε με προβληματισμό στις πολύ βασικές ερωτήσεις. Πού θέλουμε να πάμε ; Πόσο εφικτό είναι ; Ποιά είναι η αγορά μας ; Πώς θα επιτύχουμε το στόχο μας ; Πότε και πώς θα κάνουμε αλλαγές αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως τα σχεδιάσαμε ; Δεν αρκεί να γεμίζουμε το όχημα μας με βενζίνη, ούτε ακόμη να το συντηράμε. Πρέπει να γνωρίζουμε πρώτα απόλα ΠΟΥ ΠΑΜΕ.

Στρατηγική λοιπόν. Για κάθε επιχείρηση. Μικρή η μεγάλη. Σύγχρονη όμως και ευέλικτη. Προσαρμοσμένη στους σύγχρονους καιρούς. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση επιβίωσης και επιτυχίας.

* Ο Δρ Κώστας Γ. Κονής είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος του συμβουλευτικού οίκου Innovage Consulting Innovage o οποίος ασχολείται με παροχή καινοτόμων συμβουλών και υπηρεσιών στις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς της Νέας Οικονομίας.