Tuesday, November 17, 2015

Το παράδοξο του έρωτα

Νέο βιβλίο από τον διάσημο και πολυδιαβασμένο συγγραφέα. 
«Πώς ο έρωτας που μας ενώνει μπορεί να συνδυαστεί με την ελευθερία που μας χωρίζει;». Με αυτό το ερώτημα ασχολείται ο μπεστσελερίστας Πασκάλ Μπρυκνέρ στο καινούριο του βιβλίο, διηγούμενος «μέσα από τις μεταμορφώσεις του γάμου και του ερωτισμού, την αντίσταση του συναισθήματος σε οποιονδήποτε κανόνα». Ο συγγραφέας που έγινε γνωστός στην Ελλάδα για το μυθιστόρημά του «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα» και για τα δοκίμιά του «Η αέναη ευφορία: δοκίμια για το καθήκον της ευτυχίας» και «Η τυραννία της μεταμέλειας» στο νέο του έργο με τον τίτλο «Το παράδοξο του έρωτα» κατά την «Le Journal du Dimanche» «περιγράφει με καθαρότητα και κομψότητα τα παράδοξα της συναισθηματικής μας ζωής». Και, επικεντρώνοντας την πένα του στο τίμημα που πληρώνει καθένας από εμάς για τον έρωτα, αναιρεί τα αυτονόητα και αποθεώνει τον αυθορμητισμό που οδηγεί στην ερωτική ευδαιμονία. 

Μπρυκνέρ: Το παράδοξο του έρωτα «Δεν μπορούμε να ερωτευτούμε άνδρες ή γυναίκες στο ύψος των προσδοκιών μας, επειδή οι προσδοκίες μας είναι μη ρεαλιστικές» 
Πηγή: www.doctv.gr]

Η ΥΠΕΡΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ ΣΥΝΟΨΙΖΕΤΑΙ στο άπιαστο όνειρο: όλα σε ένα ή τα θέλω όλα. Ένα και μοναδικό πλάσμα πρέπει να συμπυκνώνει όλες μου τις προσδοκίες. Ποιος μπορεί να ανταποκριθεί σε τέτοια απαίτηση; Η ιλιγγιώδης αύξηση των διαζυγίων στην Ευρώπη δεν οφείλεται στον εγωισμό μας αλλά στον ιδεαλισμό μας: είναι αδύνατο να ζήσουμε μαζί, απέναντι στο είναι δύσκολο να μείνουμε μόνοι. Τα ζευγάρια διαλύονται όχι από απογοήτευση αλλά από υπερβολική ιδέα για τον εαυτό τους. Από τον έρωτα δεν μένει παρά «το κεραυνοβόλο βλέμμα του θεού» (Αντρέ Μπρετόν) κι αυτό είναι το πρόβλημα.

Παραφορτώνουμε το καράβι, το επενδύουμε με τόσες ελπίδες, ώστε τελικά ναυαγεί. Δεν υποφέρουμε από έλλειψη συναισθημάτων αλλά από υπερβολική ανάγκη για συναισθήματα.

ΠΙΣΤΕΥΩ ΑΚΟΜΑ ΣΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΩΤΑ, ακούμε να λέμε. Όμως δεν έχει νόημα να πιστεύουμε σε μία αφηρημένη έννοια, όσο αξιοθαύμαστη κι αν είναι, καλύτερα να πιστεύουμε στα άτομα, τα ευάλωτα και ατελή άτομα. Αγαπώντας τον έρωτα καταλήγουμε στην εξιδανίκευσή του. Κάποτε αποκλεισμένος από τον γάμο, ο έρωτας-αίσθημα διαλύθηκε εκ των έσω προτού μπει σε κίνδυνο από τις υπερβολικές φιλοδοξίες -η βουλιμία του σηματοδοτεί και την απώλειά του. Από τότε που αφαιρέθηκαν τα εμπόδια που τον τροφοδοτούσαν με το να τον φρενάρουν, είναι υποχρεωμένος να βρει μόνος του τα μέσα για να ανανεωθεί. Πεθαίνει, όχι από τα εμπόδια που συναντά, αλλά από την εύκολη επιτυχία του. [...]

ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΕΩΣ ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΗ ασθένεια: η δαιμονική αναζήτηση του ερωτικού αντικειμένου που απογοητεύει και αντικαθίσταται από ένα άλλο, το οποίο με τη σειρά του επισκιάζεται από ένα τρίτο, ένα τέταρτο, μία σειρά από φλόγες που τρεμοσβήνουν κι ύστερα χάνονται για πάντα. Ενθουσιαζόμαστε, ψυχραινόμαστε, δεν είμαστε ποτέ ικανοποιημένοι. Κάθε φορά υπερτιμάμε τα συναισθήματά μας, νιώθουμε ψευτοερωτοχτυπημένοι -όπως γράφει ο Σταντάλ, «πιστεύουμε ότι αγαπάμε κάποιον για όλη μας τη ζωή στη διάρκεια μίας και μοναδικής βραδιάς». 
Η αδελφή ψυχή δεν είναι ποτέ αρκετά ωραία, έξυπνη, σέξι, όλοι οι υποψήφιοι είναι καταδικασμένοι σε αποτυχία. Ο πρίγκιπας ήταν λοιπόν ένας τιποτένιος, η σεξοβόμβα μία ψυχρή νευρωτική, μία μέγαιρα. Αυτή είναι η κόλασή μας, αντίβαρο της προόδου: δεν μπορούμε να ερωτευτούμε άνδρες ή γυναίκες στο ύψος των προσδοκιών μας, επειδή οι προσδοκίες μας είναι μη ρεαλιστικές. 

ΕΤΣΙ, ΦΤΑΝΟΥΜΕ ΣΤΗ ΜΟΝΑΞΙΑ. Μετά τα τριάντα, αντί να βρούμε το ονειρεμένο πλάσμα, καθόμαστε μπροστά στην τηλεόραση και μασουλάμε πρόχειρα φαγητά περιμένοντας να χτυπήσει το τηλέφωνο. Γι’ αυτό και πολλαπλασιάζονται οι μοναχικές και πονεμένες ψυχές στο διαδίκτυο, που συμμετέχουν σε μία αγορά «δεύτερο χέρι»: χωρισμένοι και ξαναπαντρεμένοι κάμποσες φορές «ερωτεύονται» έναν άγνωστο και είναι έτοιμοι να κάνουν τα ίδια λάθη, τις ίδιες εξωφρενικές επιλογές […] ΘΑ ΠΕΘΑΙΝΑΤΕ ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΟΥ ΑΓΑΠΑΤΕ; Το ζήτημα όμως δεν μπαίνει έτσι, κυρίως πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να ζήσουμε με κάποιον, όχι να πεθάνουμε.

Η ρουτίνα της καθημερινότητας συνεπάγεται τη συνέπεια της κάθε στιγμής και κάνει ανώφελη την εξονυχιστική εξέταση της κάθε χειρονομίας, της κάθε ακραίας ή τυχαίας κίνησης. Κάποτε η συναισθηματική αγωγή συνίστατο στην αποφυγή της απογοήτευσης: έπρεπε να βρούμε τον δρόμο μας στους μαιάνδρους της καρδιάς, να μην παραδοθούμε στις παρορμήσεις, να αντιμετωπίσουμε τις χίμαιρες της νιότης και να επιλέξουμε ένα πνευματικό και ηθικό δρομολόγιο.

Όλη η φιλολογία μάς διδάσκει, αντιθέτως, πώς να ανασκαλεύουμε τη φωτιά, πώς να φλεγόμαστε... Ανατροπή σε σχέση με την κλασική εποχή: η κλασική εποχή φοβόταν τα μεγάλα πάθη, που προκαλούν δυστυχία - εμείς φοβόμαστε τη χλιαρότητα. Στην πραγματικότητα, δεν φοβόμαστε πια την αναρχία της συμπεριφοράς, αλλά την εξάλειψη των συγκινήσεων.

Αυτό που επιζητούμε είναι το πάθος - ποιητικό, ευτυχισμένο- χωρίς τις μοιραίες του συνέπειες. Απόσπασμα από το βιβλίο του Πασκάλ Μπρικνέρ, Το παράδοξο του έρωτα, εκδ. Πατάκη. Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Γάλλους συγγραφείς. Γράφει εναλλάξ μυθιστορήματα και δοκίμια, αρθρογραφεί στο Νουβέλ Ομπσερβατέρ, είναι διδάκτωρ της φιλοσοφίας στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού και διδάσκει ως καθηγητής επισκέπτης σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ.

Συμμετείχε στον αναβρασμό του Μάη του ’68, τα ψέλνει εμμονικά στις φεμινίστριες και στην Ευρώπη που επαναπαύεται στον λήθαργό της κι έχει γράψει δοκίμια για την αέναη ευφορία της Δύσης και μια σειρά από τα σύγχρονα σύνδρομα που, όπως όλα δείχνουν, μας έφεραν εδώ που βρισκόμαστε σήμερα. Χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης από τους Έλληνες αναγνώστες και ο ίδιος επισκέπτεται συχνά τη χώρα μας. Ανάμεσα στα μυθιστορήματά του, ξεχωρίζουν Τα Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα, Το Θείο Βρέφος, Η Μελαγχολική Δημοκρατία και η Αέναη Ευφορία. 
[Πηγή: www.doctv.gr]
Το να επιλέγουμε αυτόν που αγαπάμε, το να αγαπάμε όποιον θέλουμε φαίνεται σήμερα αυτονόητο δικαίωμα. Ωστόσο, για να το κατακτήσουμε, χρειάστηκε ολόκληρη επανάσταση του συναισθήματος, μια διαδικασία που άρχισε τον 18ο αιώνα. Αυτή η ελευθερία, αυτό το δικαίωμα που αποκτήσαμε μετά από πολλούς κόπους, έχει ένα τίμημα. Πώς ο έρωτας που μας ενώνει μπορεί να συνδυαστεί με την ελευθερία που μας χωρίζει;

Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ διηγείται, μέσα από τις μεταμορφώσεις του γάμου και του ερωτισμού, την αντίσταση του συναισθήματος σε οποιονδήποτε κανόνα. Οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν προοδεύσει, αλλά δεν έχει προοδεύσει ο έρωτας: αυτό είναι το καλό νέο του 21ου αιώνα.

Ο Πακάλ Μπρυκνέρ περιγράφει με καθαρότητα και κομψότητα τα παράδοξα της συναισθηματικής μας ζωής.
(Bernard Pivot, Le Journal du Dimanche)

Νομίζαμε πως λύσαμε όλα τα προβλήματα του έρωτα κι ότι τον ξεφορτωθήκαμε. Κι όμως, σαράντα χρόνια μετά τον Μάη του '68, ο Πασκάλ Μπρυκνέρ αποκρυπτογραφεί τα παράδοξά του.
(Elisabeth Levy, Le Point)

Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ, ένας συγγραφέας που θαρρείς ότι έχει την ανατρεπτικότητα στο αίμα του, είναι γνωστός στη χώρα μας μέσα από τα δοκίμια και τα μυθιστορήματά του όπως «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα» που έγινε ταινία από τον Ρομάν Πολάνσκι.

Στο βιβλίο αυτό, διηγείται μέσα από τις μεταμορφώσεις του γάμου και του ερωτισμού, την αντίσταση του συναισθήματος σε οποιονδήποτε κανόνα. «Περιγράφει με καθαρότητα και κομψότητα τα παράδοξα της συναισθηματικής μας ζωής», γράφει ο Bernard Pivot στην «Le Journal du Dimanche».

Οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν προοδεύσει, αλλά δεν έχει προοδεύσει ο έρωτας: αυτό είναι το καλό νέο του 21ου αιώνα.

«Ο έρωτας δεν είναι ελεύθερος παρά μόνο σε κοινωνίες ελεύθερων ατόμων. Ωστόσο, καταλήγουμε σε λογικό αδιέξοδο: η ελευθερία μπορεί να σημαίνει ανεξαρτησία (δηλαδή μη υποταγή σε εξουσίες), διαθεσιμότητα (προθυμία για εμπειρίες), κυριαρχία (επιβολή των επιθυμιών στους άλλους), υπευθυνότητα (ανάληψη των συνεπειών των πράξεών μας). Τρεις από τις τέσσερις αυτές συνθήκες αντιβαίνουν στο είδος της σχέσης που συνεπάγεται η ζωή ενός ζευγαριού. Σήμερα υποβαλλόμαστε -άνδρες και γυναίκες- σε μια αντιφατική απαίτηση: στο να αγαπάμε με πάθος και, αν είναι δυνατόν, να μας αγαπάνε εξίσου, διατηρώντας ταυτόχρονα την αυτονομία μας, να περιβάλλουμε ο ένας τον άλλο χωρίς δεσμεύσεις, με την ελπίδα ότι το ζευγάρι θα διαθέτει αρκετή ευελιξία ώστε να εξασφαλίσει αρμονική συνύπαρξη».

Αυτά γράφει ο Πασκάλ Μπρυκνέρ στο βιβλίο του «Το παράδοξο του έρωτα», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη. Ο «αιρετικός» Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας, γνωστός στην Ελλάδα για τα μυθιστορήματα (όπως «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα», που έγινε και ταινία από τον Ρόμαν Πολάνσκι) και τα δοκίμιά του, αφηγείται στο νέο βιβλίο του τις μεταμορφώσεις του συναισθήματος, του γάμου και του ερωτισμού στη σύγχρονη κοινωνία. Μιλά για τις «αντιστάσεις του συναισθήματος σε όλους τους αυστηρούς ελέγχους», σύμφωνα με τον γκουρού της γαλλικής βιβλιοκριτικής, Μπερνάρ Πιβό.

Δεν έχουμε βρει τη λύση στα βάσανα του έρωτα, επισημαίνει ο Μπρυκνέρ. Το μόνο που έχουμε καταφέρει είναι να πολλαπλασιάζουμε τα παράδοξά του: «Το “σ’ αγαπώ” μπορεί να ακουστεί σαν παράκληση, σαν συμβόλαιο, σαν εκπόρθηση του άλλου, σαν χρέος. Αυτή η διατύπωση που μου καίει τα χείλη σημαίνει αρχικά την αναγνώριση μιας “τρέλας”. Γιορτάζω τον πυρετό που μου προκαλεί ο άλλος και διαμαρτύρομαι εναντίον της αταξίας που με βυθίζει. Από την παρουσία του και μόνο, ένας ξένος σπάζει τη ζωή μου στα δύο και θα ήθελα να ξαναβρώ την ισορροπία μου χωρίς να τον χάσω.

Η ερωτική σύγκρουση είναι μια άγρια καταιγίδα στην ηρεμία της ύπαρξης: είναι πόνος και απόλαυση, θύελλα και καταφύγιο, έγκαυμα και άρωμα. Πώς να τιθασεύσουμε αυτό τον άλλο που μας προκαλεί σύγχυση και μας κεραυνοβολεί, θαρρείς, από ψηλά; Με μια ομολογία που θα είναι συγχρόνως ικεσία και ανάκριση». Πώς ένα συναίσθημα που έχει ως μοναδικό σκοπό τη συνένωση, μπορεί να συμφιλιωθεί με την ελευθερία που επιδιώκει την αποδέσμευση; Τα ερωτήματα που θέτει ο Μπρυκνέρ, περιγράφουν ταυτόχρονα τα –πολλαπλά- παράδοξα που χαρακτηρίζουν τον έρωτα.

«Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ είναι ένας συγγραφέας του παραδόξου. Διαθέτει μια ποιότητα που φανερώθηκε από τα πρώτα δοκίμιά του», έγραψε το Magazine Literaire με αφορμή το νέο βιβλίο του. Ένα βιβλίο που, χάρη και στην προσεγμένη μετάφραση της Σώτης Τριανταφύλλου, σε κερδίζει από την πρώτη στιγμή. Χωρισμένο σε 14 κεφάλαια με… πολλά υποσχόμενους τίτλους (από τη «Σαγήνη ως αγορά» και την «Κυμαινόμενη πίστη», μέχρι τις –αναπάντεχες!- «Παντούφλες του Μαρσέλ Προυστ»), περιγράφει με καθαρότητα και κομψότητα την εξέλιξη των αισθημάτων, σε (παντρεμένα ή μη) ζευγάρια, τη σεξουαλική επανάσταση, τα άλματα του ερωτισμού, αλλά και τις ηθικές αγκυλώσεις. «Ο έρωτας δεν πάσχει από καμιά αρρώστια, είναι ολόκληρος, όπως πρέπει, με τις αβύσσους και τη λαμπρότητά του», γράφει στον επίλογο του βιβλίου που έχει ως τίτλο την προτροπή: «Μην ντρέπεστε!». 
Σύμφωνα με τον Μπρυκνέρ, ο έρωτας παραμένει ένα μέρος της ύπαρξης που δεν ελέγχουμε και διαφεύγει από κάθε έλεγχο, κήρυγμα, ιδεολογία και νόμο: «Δεν μπορούμε να τον σώσουμε από τα τραύματά του κι από τους αποκλεισμούς του: είναι μπερδεμένος, φτιαγμένος από χρυσάφι και λάσπη, από μια διφορούμενη μαγεία. Αν καταργηθεί το διφορούμενο, θα χαθεί η μαγεία. Πρέπει να κρατήσουμε απ’ αυτόν τα καλύτερα στοιχεία του, τη ζωτικότητα, τη δύναμη να δημιουργεί δεσμούς, τη διονυσιακή του κλίση για τη ζωή, ταυτόχρονα υπέροχη και επώδυνη». 

No comments: