Wednesday, February 8, 2012

Η δύναμη της συγνώμης

Της Μαρία Κασιώνη
Πόσο ψυχικό σθένος χρειάζεται η συγχώρεση και τι κρύβεται πίσω από μια συγνώμη;
 
Τον περασμένο μήνα διάβασα το παρακάτω άρθρο στο περιοδικό Vita και το βρήκα τόσο ενδιαφέρον που δεν άντεξα να μην το μοιραστώ μαζί σας. Η δύναμη της συγνώμης είναι τόσο έντονη, που όταν αυτή είναι ειλικρινής και προέρχεται από την καρδιά και το είναι μας, επηρεάζει θετικά τόσο το σώμα όσο και την ψυχή μας. Ιδιαίτερα σημαντικά βρήκα επίσης τα στάδια της συγνώμης και πως μπορούμε να οδηγηθούμε από την συνειδητοποίηση στην λύτρωση… Τα συμπεράσματα δικά σας!
 
Τον 18ο αιώνα ο άγγλος ποιητής Alexander Pope έλεγε ότι «το να κάνεις λάθος είναι ανθρώπινο, το να συγχωρείς είναι θεϊκό». Τρεις αιώνες μετά ο Elton John τραγουδάει «η συγγνώμη είναι η πιο δύσκολη λέξη» (sorry seems to be the hardest word). Μπορεί οι δεκαετίες να περνούν, ωστόσο όπως φαίνεται, η συγχώρεση και η συγνώμη παραμένουν ακόμα κάτι δύσκολο. Τόσο μικρές λέξεις που μπορούμε με ευκολία να προφέρουμε όταν σκουντάμε κατά λάθος κάποιον στο δρόμο, αλλά την κρίσιμη ώρα «βγαίνουν» με δυσκολία. Τι σημαίνει, λοιπόν, η συγχώρεση και τι η συγνώμη; Γιατί και στις δύο περιπτώσεις κάτι μας κρατάει πίσω;
 
Συγχώρεση: υπόθεση προσωπική
Πολλοί πιστεύουμε ότι η συγχώρεση είναι κάτι που οφείλουμε να κάνουμε όταν αυτός που μας πλήγωσε τη ζητάει. Όμως, στην πραγματικότητα είναι μια υπόθεση πολύ πιο προσωπική. Δεν έχει να κάνει με τον άλλον, αλλά με εμάς, με τη δική μας ανάγκη να απαλλαγούμε από ένα φορτίο που μας βαραίνει και να κερδίσουμε ξανά της εσωτερική μας γαλήνη. Επίσης, δεν είναι πράξη δικαιοσύνης, για αυτό μικρή σημασία έχει αν αυτός που μας πλήγωσε τιμωρήθηκε ή όχι. Στην ουσία, η συγχώρεση είναι μια πράξη ανακούφισης πρώτα από όλα για εμάς τους ίδιους, ενώ δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η σχέση μας με αυτόν που πλήγωσε θα διορθωθεί. 
Συγχωρώ σημαίνει ξεχνώ;
Κι όμως, «συγχωρώ» δεν σημαίνει «ξεχνώ». Αντίθετα, για να συγχωρέσουμε κάποιον πρέπει να θυμηθούμε ό,τι μας έκανε και να ασχοληθούμε με αυτό. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να το αφήσουμε πίσω. Για αυτό και η διαδικασία της συγχώρεσης χρειάζεται χρόνο και μεγάλη προσπάθεια.
 
Γιατί δεν συγχωρούμε;
Η άρνηση να συγχωρέσουμε τον «θύτη» είναι ένας τρόπος να του θυμίσουμε πόσο μας πλήγωσε, να του δείξουμε τι νιώθουμε, όταν δεν μπορούμε να εκφραστούμε ανοιχτά. Όσο διατηρούμε, όμως, αυτά τα αρνητικά συναισθήματα, στερούμε από τον εαυτό μας τη δυνατότητα να αξιοποιήσει την ενέργειά του με πιο εποικοδομητικό τρόπο για εμάς και τη σχέση μας αυτή. Μένουμε κολλημένοι στο παρελθόν, δεν εξελισσόμαστε και τελικά φθειρόμαστε. Φυσικά, το πόσο σημαντική είναι η σχέση με αυτόν που μας πλήγωσε καθορίζει και το πόσο μας επηρεάζουν τα συναισθήματά μας.
 
Αν η άρνηση μας να συγχωρέσουμε αφορά μόνο μία συγκεκριμένη σχέση, τότε ίσως έχουν προηγηθεί και άλλα γεγονότα που μας έχουν πληγώσει. Αν, πάλι, είμαστε άνθρωποι που δεν συγχωρούμε, τότε συσσωρεύουμε αρνητική ενέργεια, που μακροπρόθεσμα θα επηρεάσει τη ζωή μας και τις σχέσεις μας. Επίσης, στην τελευταία περίπτωση, δεν συγχωρούμε ούτε τον εαυτό μας και είμαστε ιδιαίτερα απαιτητικοί από αυτόν, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να χαρούμε τη ζωή μας.
 
Μήπως ζητάμε εκδίκηση;
Αν αυτό που αναζητάμε είναι η εκδίκηση, τότε πάλι αρνούμαστε να αποδεσμευτούμε από ένα παρελθόν που μας βαραίνει και επιλέγουμε να το διατηρούμε ζωντανό μέσα από σκέψεις εκδίκησης. Έτσι, ξαναζούμε τον πόνο, αλλά αυτή τη φορά υπεύθυνοι για την πρόκληση του είμαστε εμείς και η εμμονή μας. Αντί να εστιάζουμε σε πράγματα που θα βελτιώσουν τη ζωή μας, επιδιώκουμε μια ανακούφιση που δεν είναι ποτέ αρκετή και δεν μας αφήνει να βγούμε από την θέση του «θύματος». Δίνουμε τη δύναμή μας στον άλλον, αφού με τις πράξεις του καθορίζει τη ζωή μας, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι και εμείς έχουμε ευθύνη.
 
Μπορεί να διδαχτεί;
Ένα παιδί που μεγαλώνει με γονείς που ξέρουν να συγχωρούν θα μάθει κι εκείνο να συγχωρεί. Ωστόσο, αυτό που έχει αξία δεν είναι τόσο οι γονείς να μιλήσουν στο παιδί για την αξία της συγχώρεσης όσο το να την υποστηρίζουν με τις πράξεις τους. Οι πράξεις είναι αυτές που δίνουν ισχύ στο μήνυμά τους.
 
Ένας άλλος τρόπος για να μάθει κάποιος να συγχωρεί είναι να αναγνωρίσει με ποιον τρόπο επηρεάζουν τη ζωή του τα αρνητικά συναισθήματα που κρατάει μέσα του. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν θέλει να φθαρεί από αυτά, τότε θα επιλέξει να τα απελευθερώσει και να προχωρήσει με τη ζωή του.
 
Τι είναι η συγγνώμη;
Πέρα από τη συγχώρεση, υπάρχει και η «συγγνώμη», μια λέξη που φαίνεται εξίσου δύσκολο να την προφέρουμε, ενώ είναι ακόμα πιο δύσκολο να την εννοούμε. Όταν ζητάμε συγγνώμη, στην ουσία αναλαμβάνουμε την ευθύνη για ό,τι κάναμε ή είπαμε σε βάρος κάποιου άλλου. Η ανάληψη της ευθύνης αυτής συνδέεται με το αίσθημα της δύναμης και όχι της αδυναμίας, αφού προϋποθέτει μα ξεπεράσουμε τον εαυτό μας, να μπούμε στη θέση του άλλου και να δείξουμε ευαισθησία. Η ενσυναίσθηση αποτελεί θεμελιώδη ανθρώπινη δεξιότητα και όσοι τη διαθέτουν δημιουργούν αρμονικές σχέσεις. Όταν ζητάμε συγγνώμη από κάποιον, σημαίνει ότι μας ενδιαφέρει πραγματικά η σχέση που έχουμε μαζί του. Όμως, και η ειλικρίνεια είναι βασική προυπόθεση για να λειτουργήσει η συγγνώμη θετικά, για αυτό και αν ζητήσουμε συγνώμη, αλλά εξακολουθούμε να λειτουργούμε με τον ίδιο τρόπο, αυτό δείχνει ότι δεν αναγνωρίζουμε πραγματικά τις συνέπειες των πράξεών μας και δεν νοιαζόμαστε ουσιαστικά για τα συναισθήματα των άλλων. Οι πράξεις μας είναι εκείνες που ενδυναμώνουν τον λόγο μας. 

Γιατί είναι δύσκολο να τη ζητήσουμε; 
Η καθημερινή εμπειρία δείχνει ότι το να ζητάμε ειλικρινά συγνώμη είναι αρκετά δύσκολο. Γιατί; Κάποιοι θεωρούν ότι κάτι τέτοιο είναι ένδειξη αδυναμίας, ότι παραχωρούν στον άλλον την ισχύ. Όταν κάποιος λειτουργεί ανταγωνιστικά σε μια σχέση, θεωρεί σημαντικό να αισθάνεται ότι διατηρεί εκείνος τον έλεγχο. Ωστόσο, λόγος μπορεί να είναι και η απουσία επαφής με τα δικά μας συναισθήματα, καθώς αν δεν τα γνωρίσουμε, δεν μπορούμε να μπούμε στη θέση του άλλου. Αποτρεπτικά λειτουργούν και τα έντονα συναισθήματα ενοχής, τα οποία δεν μας αφήνουν να αναλάβουμε την ευθύνη των πράξεών μας και να επανορθώσουμε. Τέλος, υπάρχει και το ενδεχόμενο να μη ζητάμε συγνώμη επειδή δεν έχουμε αντιληφθεί τις συνέπειες των πράξεών μας. Είναι επομένως, σημαντικό σε μια σχέση το άτομο που έχει θιγεί να εκφράζει ανοιχτά τα συναισθήματά του.
 
Όταν δεν ζητάμε συγγνώμη, το μήνυμα που λαμβάνει κάποιος είναι ότι η σχέση μας μαζί του δεν είναι σημαντική. Η στάση αυτή μπορεί να του προκαλέσει θυμό, λύπη, πόνο, τα οποία επηρεάζουν τη σχέση μας και μπορεί να το απομακρύνουν από κοντά μας.
 
Τρεις μορφές συγνώμης
Έρευνα του Πανεπιστημίου της Maryland έδειξε πως υπάρχουν τρεις μορφές συγνώμης, που η καθεμία είναι αποτελεσματική ανάλογα με το άτομο στο οποίο απευθύνεται. Η πρώτη περιέχει την έννοια της επανόρθωσης, η δεύτερη της κατανόησης και του συμμερισμού και η τρίτη της αναγνώρισης παραβίασης κανόνων. Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως η πρώτη είναι πιο αποτελεσματική με όσους είναι ατομιστές και υλιστές, η δεύτερη με ανθρώπους που ορίζουν τον εαυτό τους κυρίως από τις σχέσεις τους και η τρίτη με όσους ορίζουν τον εαυτό τους ως μέλη μιας ομάδας.
 
Για την υγεία μας
Πολλές είναι οι επιστημονικές έρευνες εστιάζουν στο καλό που κάνει η συγχώρεση τόσο στην ψυχή όσο και στη συνολική μας υγεία. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Stanford, για παράδειγμα, βρήκε ότι οι σπουδαστές που είχαν εκπαιδευτεί να συγχωρούν όσους τους πλήγωναν, θύμωναν λιγότερο και ήταν πιο αισιόδοξοι από εκείνους που δεν είχαν εκπαιδευτεί. Επιπλέον, έρευνες τονίζουν ότι οι άνθρωποι που συγχωρούν ευκολότερα έχουν λιγότερο στρες, χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, κοιμούνται καλύτερα, δεν υποφέρουν από κατάθλιψη και έχουν πιο γερό ανοσοποιητικό σύστημα. 

Τα στάδια της συγνώμης
  1. Το πρώτο βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε τον πόνο που μας προκάλεσαν. Δεν είναι εύκολο να παραδεχτούμε ότι πληγωθήκαμε, γιατί συχνά πείθουμε τον εαυτό μας ότι όλα είναι καλά, ώστε να προστατευτούμε από δυσάρεστα συναισθήματα.
  2. Πολλές φορές, όταν μας πληγώνουν, έχουμε την αίσθηση ότι κάπου φταίξαμε κι εμείς, ώστε να αισθανόμαστε ότι έχουμε τον έλεγχο της κατάστασης. Οι ενοχές, όμως, δεν οδηγούν πουθενά.
  3. Το στάδιο της θυματοποίησης είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί, γιατί ο ρόλος θύματος είναι πολύ «βολικός» και αποτελεί μια καλή δικαιολογία για να μην αναλάβουμε ευθύνες.
  4. Εξίσου σημαντικό είναι και το να εκφράσουμε την οργή μας. Ωστόσο, για να γίνει αυτό δεν χρειάζεται να βρεθούμε πρόσωπο με πρόσωπο με αυτόν που μας πλήγωσε, αρκεί να παραδεχτούμε και να αποδεχτούμε τον θυμό μας.
  5. Έπειτα, ακολουθεί το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών. Ούτε εδώ χρειάζεται να αναζητήσουμε τον θύτη και να του μιλήσουμε, εκτός και αν πρόκειται για κάποιο σημαντικό κοντινό σε εμάς πρόσωπο. Η συγχώρεση μπορεί να δοθεί ακόμα κι αν δεν ξαναδούμε αυτόν που μας έβλαψε.
  6. Το τελευταίο στάδιο είναι αυτό της συγχώρεσης, το οποίο οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ως μια εσωτερική λύτρωση.
Το παραπάνω άρθρο γράφτηκε από την κυρία Μαρία Παπαδοδημητράκη με την συνεργασία της κυρίας Αναστασίας Κλαδευτήρα, ψυχολογο-οικογενειακής θεραπεύτριας.» 
Επιμέλεια:
Μαρία Κασιώνη
Πηγή:
Περιοδικό Vita, Τεύχος Ιανουαρίου 2012
Για την 
Karpasia Health Products Ltd



7 comments:

Cheryl said...

Very profound. If only everyone could find the strength to forgive.

Μαρίνα Φραγκεσκίδου said...

Πολύ σωστό...λέξεις οπως " συγνώμη" και " σ αγαπώ" καλό θα ηταν να τις λέμε κάθε φορά που τις νιώθουμε...μόνο καλό μπορούν να μας κάνουν..

ΕΛΕΝΑ said...

Εγώ πάλι δεν συμφωνώ.
Θεωρώ ότι η συγγνώμη δεν είναι "δύσκολη" λέξη, αντίθετα εκστομίζεται πανεύκολα πλέον προκειμένου να αποποιηθούμε τα όποια σφάλματά μας.
Θεωρούμε ότι με ένα συγγνώμη τα πάντα διορθώνονται, όμως πολλές φορές αυτό δεν είναι εφικτό, όσο ειλικρινής κι αν είναι η συγγνώμη μας.
Καλύτερα λοιπόν προτού φτάσουμε στο στάδιο της συγγνώμης, να φροντίσουμε να αποφύγουμε πράξεις που εκ των προτέρων γνωρίζουμε ότι θα πληγώσουν, και όμως τις κάνουμε.

cook said...

Ελενα μου
εγώ πάλι θεωρω οτι η πραγματική συγνωμη δύσκολα βγαίνει από το στομα μας...τη συγνωμη, εχεις δικιο,πολυ ζητούν σήμερα,μα στην ουσία δεν την εννοούν,γιατι όπως πολύ καλά εξηγεί το άρθρο δεν έχουν προηγηθεί τα σταδια που αναφέρονται...
η συγχωρεση είναι μια εσωτερική λύτρωση,συμφωνω απόλυτα,κι όποιος δεν το έχει νοιώσει αυτό,τότε ποτέ δεν έχει ζητησει αληθινα συγνωμη...

Μαρίνα Φραγκεσκίδου said...

Έλενα μου
εξαρτάται πόσο συνειδητοποιημένο άτομο είναι αυτό που την ξεστομίζει...
γιατί αν κάποιος είναι τόσο επιπόλαιος που δεν λογαριάζει κανέναν και πιστεύει οτι με ενα συγνωμη διορθώνονται όλα τότε αυτός ο άνθρωπος έχει πρόβλημα γενικά στη ζωή του και όχι μόνο σε αυτό το τομέα..αυτό πιστεύω εγώ τουλάχιστον

serenata said...

Η συγγνώμη είναι δύσκολη όταν την εννοείς πραγματικά.
Ακόμα πιο δύσκολο είναι να ξεχάσεις.
Παιδική 'φίλη' με πλήγωσε πολύ σε νεανική ηλικία...άλλαξε τη ζωή μου κατά κάποιον τρόπο.
Δε ζήτησε ποτέ τη συγγνώμη μου...
Ούτε εγώ την πλησίασα ξανά.
Κάπου μέσα μου κουβαλάω το τραύμα.....
Αλλά ξέχασα πια γιατί ότι έγινε έγινε.....

Rena said...

Μεγάλη συζήτηση άνοιξες!
Για μενά σημασία δεν έχει το συχνό αλλά το αληθινό συγνώμη!