Saturday, December 8, 2007

Νεοκύπριοι πλουτοκράτες ή νεόπλουτοι αρχοντοχωριάτες;

Νεοκύπριοι πλουτοκράτες ή νεόπλουτοι αρχοντοχωριάτες;
ΦΟΙΒΟΥ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ

Εκδόσεις: Κ. Επιφανίου
Σελίδες: 182, Τιμή £5
Γραμμένο με μια αμεσότητα που συναρπάζει κι ένα ευχάριστο ύφος που αιχμαλωτίζει, το βιβλίο επιχειρεί ν΄ανιχνεύσει το κοινωνικώς διφορούμενο. Με ειλικρίνεια, τόλμη και σαρκασμό, ο συγγραφέας καταφέρνει με διεισδυτικότητα να προσεγγίσει τα κακώς κείμενα της κυπριακής καθημερινής ζωής, που για τους περισσότερους, αφορούν τους "άλλους" κι όχι τους εαυτούς μας. Στη συνείδηση όλων μας κατοικεί η φωνή της γιαγιάς Ισμήνης η οποία αντιπροσωπεύει τη συνείδηση μας. Το βιβλίο περιέχει 222 ξένες λέξεις στις υποσημειώσεις του δίνοντας την ευκαιρία στον αναγνώστη να γνωρίσει τη σημασία των λέξεων που χρησιμοποιεί στην καθημερινή χρήση της γλώσσας, τονίζοντας παράλληλα την ημιμάθεια που επικρατεί.

Η αστεία όψη του βιβλίου ενισχύεται με φράσεις όπως "Τα καλά κόλποις κτώνται"! Έτσι για επανάληψη και εμπέδωση του τι επικρατεί στο αναπτυσσόμενο Κυπριακό Κράτος (υπό διάλυση)।!! Παραθέτουμε απόσπασμα από την εισαγωγή του βιβλίου την οποία προλογίζει ο συγγραφέας: (...)"Δεν απευθύνεται στη σημερινή επικρατούσα λογική του στοίβαζε κι άλλο, κατανάλωνε όσο μπορείς περισσότερα, σπατάλα αδιάκριτα, επιδείκνυε συνέχεια, και ότι βρέξει ας κατεβάσει, αλλά στην κοινή λογική εκείνων που βλέπουν τον τόπο μας μέσα από την ευημερούσα πολιτεία του μέτρου και της αρμονίας σε όλους ανεξαίρετα τους τομείς".
                                                                        ΚΡΙΤΙΚΕΣ
Ένα άξιο λόγου βιβλίο
Ο Φοίβος Νικολαΐδης με το θαυμάσιο βιβλίο του «Νεοκύπριοι Πλουτοκράτες ή Νεόπλουτοι αρχοντοχωριάτες;» μας χάρισε μια πολύ καλή και ευχάριστη έκπληξη. Το βιβλίο αυτό είναι πράγματι μια εύλογη δικαιολογία φυγής, προσωρινής έστω, από τα πολλά πεζά, αφόρητα ή ακόμη και ασυνάρτητα που συμβαίνουν γύρω μας. Ζούμε δυστυχώς σε ένα αποπνικτικό περιβάλλον όπου κατ’ επανάληψη μας σερβίρονται καθημερινά πολλά και διάφορα.

Σ’ αυτό το κλίμα που ζούμε λοιπόν είναι να μη χαρείς και να μην εκπλαγείς μαζί, ότι υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Φοίβο Νικολαΐδη που με μια όντως απαιτητική και σίγουρα επίπονη προσπάθεια μπορούν να πουν τα πράγματα με το όνομα τους και ταυτόχρονα να κρατούν το μέτρο, αποφεύγοντας μαζί την έπαρση και το αυτο-λιβάνισμα।

Επειδή σε μια μία λογοτεχνική, όπως και σε μία καλλιτεχνική εκδήλωση δεν αρκεί μόνον η προσπάθεια ή η μεθόδευση, αλλά κυρίως μετρά το αποτέλεσμα, εδώ πράγματι έχουμε μια εξαιρετική περίπτωση όπου τόσον η μορφή της απόδοσης των σκέψεων του λογοτέχνη, όσον και η συμμετοχή του αναγνώστη στο λογοτεχνικό ταξίδι, είναι απόλυτα αρμονικές με το αποτέλεσμα και ο συγγραφέας επιτυγχάνει πλήρως του σκοπού του. Και αυτό συμβαίνει φυσικά και αβίαστα, διότι στο κείμενο επικρατεί η απόλυτη ειλικρίνεια, το χιούμορ χωρίς να λείπει ο σκεπτικισμός και ο προβληματισμός. Πολλές φορές δε η ειλικρίνεια αυτή παρουσιάζει ορισμένα φαινόμενα με ωμό και ίσως προκλητικό τρόπο. Όμως αυτό το δέχεται με χαρά ο αναγνώστης που συμμετέχει απόλυτα με την περιγραφή και τον άμεσο καυτηριασμό φαινομένων που όντως έρχονται γρήγορα στην επιφάνεια, φυσικά αφού όλοι εμείς ζούμε και παρατηρούμε με λύπη ή οργή, όχι λίγες φορές τα ίδια φαινόμενα.

Βέβαια πολλά από τα αυτά τα εκνευριστικά φαινόμενα που παρουσιάζει μια κοινωνία μοιρασμένη, κτυπημένη από εθνικούς και κοινοτικούς διχασμούς, από εισβολή, κατοχή, προσφυγιά τόσον εδώ, όσο και στο εξωτερικό και ακόμη περνά τις κρίσιμες ώρες της πιθανής επανασυγκόλλησης της χώρας μας από το 1963 και μετά, ανήκουν στη σφαίρα της ψυχολογικής ανάλυσης. Τα διάφορα ακραία κοινωνικά φαινόμενα ίσως τότε κατανοηθούν εκτενέστερα. Και βεβαίως κανένας σοβαρός αναλυτής δεν θα μπορέσει να αγνοήσει το παρόν βιβλίο.

Η μαεστρία με την οποία ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τη γλώσσα, το συνεπές και δεμένο στιλ του, ο καλπάζων ρυθμός συμπληρώνονται από το ιδιότυπο χιούμορ του με την πλούσια και έξυπνη ανάμειξη των γλωσσικών στοιχείων, ακόμα και των Αγγλικών, με ένα ιδιόμορφο και επιτυχή τρόπο. Το τέχνασμα με τη στενή παρουσία της γιαγιάς Ισμήνης που θυμίζει τον αντίφωνο του χορού σε ένα αρχαίο ελληνικό δράμα ή κωμωδία.

Όλα συντείνουν στο να μας εμπλέξουν στη διαδικασία της σκέψης του και να ξυπνήσουν μέσα μας τα δικά μας συναισθήματα και αντιδράσεις και να μας οδηγήσουν στα δικά μας πικρόγλυκα συμπεράσματα στο πως καταντήσαμε έτσι... και το κυριότερο να ωθούμαστε από τον συγγραφέα και να διερωτόμαστε πως θα ξεφύγουμε τελικά ή τουλάχιστον πως να βελτιώσουμε αυτή την κατάσταση. Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ εσύ διαβάζεις κυρίως με ένα χαμόγελο στο στόμα, σαν να έχεις μια άνετη και ευχάριστη συνομιλία με τον συγγραφέα... Τα λιγοστά αλλά καλοδιαλεγμένα σκιτσογραφήματα και οι μεγάλοι χαρακτήρες εκτύπωσης του κειμένου, σε ωθούν να συνεχίσεις το ευχάριστο διάβασμα.

Τελικά, θα ήθελα να πω στο συγγραφέα μαζί με το μεγάλο «εύγε», να προχωρήσει και να συνεχίσει να μας προκαλεί με το ευχάριστο και μοναδικό του στιλ σε στοιχεία της καθημερινής ζωής, είτε γράφοντας στον καθημερινό Τύπο ή από νέες εκδόσεις του.

Επίσης, δε και αυτό είναι πολύ σοβαρό, οφείλουν οι εκπαιδευτικοί που είναι φορτισμένοι με το ρόλο του εμπλουτισμού των εγχειριδίων βιβλίων με επιπρόσθετα δείγματα της Νεοελληνικής γλώσσας σε συνδυασμό με το δικό μας κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα, όπως ενδιατρίψουν ιδιαίτερα στο βιβλίο αυτό. Εκει θα ιδούν ότι υπάρχουν κεφάλαια εξόχως κατάλληλα για συμπερίληψη στα εγχειρίδια εκμάθησης της Ελληνικής γλώσσας. Άλλωστε η σωστή και γλαφυρή χρήση της γλώσσας είναι και το μεγάλο μυστικό της επιτυχίας αυτού του βιβλίου.
Νικόλας Α. Πάρας - Λεμεσός
Αποδικοποίηση στοιχείων της σημερινής κουλτούρας
Διαβάζοντας το βιβλίο του Φοίβου Νικολαΐδη «Νεοκύπριοι Πλουτοκράτες ή Νεόπλουτοι Αρχοντοχωριάτες;» συνειδητοποιείς πικρές αλήθειες που αφορούν και συνάμα χαρακτηρίζουν το σύγχρονο τρόπο ζωής της κοινωνία μας.

Ο τρόπος γραφής και η θεματολογία του βιβλίου, το καθιστούν χρήσιμο εργαλείο γι’ αυτόν που ψάχνει να βρει ρίζες και να αποκωδικοποιήσει στοιχεία της σημερινής κουλτούρας, που απεγνωσμένα αναζητούν ταυτότητα στα ήθη και τις αξίες του χτες.

Ξεκινώντας από το 1960 ως σημαντικό σταθμό στη σύγχρονη ιστορία μας, ο συγγραφέας, μας ξαναθυμίζει τα δύσκολα χρόνια του μόχθου και των ηθικών αξιών, τα οποία ως σημείο σύγκρισης, αντιπαραβάλλονται με τα σημερινά χρόνια της άλογης υπερκατανάλωσης, του αρχοντοχωριατισμού και των υλιστικών προσανατολισμών μας। Η διαδρομή είναι οδυνηρή μεν, αλλά και διδακτική δε, όπου για παράδειγμα η εποχή «του λόγου του ανθρώπου», αντιπαραβάλλεται με τη σημερινή εποχή του «έξυπνου χρήματος».

Το βιβλίο είναι καλογραμμένο, με έξυπνο και λεπτό χιούμορ, παρά το σοβαρό προβληματισμό που αναπτύσσει μέσα από την πλούσια θεματολογία του, που σαν σφυρί σε κάθε κεφάλαιο του, κτυπά αλύπητα το αμόνι της κριτικής σκέψης του αναγνώστη.

Με ύφος που πολλές φορές αφοπλίζει, παρουσιάζονται διάφορες πτυχές της καθημερινότητας σε όλους σχεδόν τους τομείς, με τρόπο μοναδικό, μη παραλείποντας ωστόσο τον αυτοσαρκασμό. Ο αναγνώστης συλλαμβάνει πολλές φορές τον εαυτό του να ταυτίζεται είτε με χαρακτήρες που σκιαγραφώνται παραστατικά, είτε με καταστάσεις που περιγράφονται γλαφυρά. Η ταύτιση αυτή προκαλεί ανάμικτα συναισθήματα που εναλλάσσονται συνεχώς από το γέλιο στα χείλη και τη στεναχώρια στη σκέψη, αφήνοντας μια γλυκόπικρη, απροσδιόριστη γεύση.

Η πολύ εύστοχη και επινοητική, συνεχής αναφορά στη γιαγιά Ισμήνη, που αντιπροσωπεύει τη φωνή του όχι μακρινού παρελθόντος και ταυτίζεται με αξίες και ηθικές αρχές που φαντάζουν μακρινές ίσως και ξένες στον Νεοκύπριο του σήμερα, προκαλεί έντονο σκεπτικισμό για πολλά από τα χαρακτηριστικά της νεοκυπριακής κουλτούρας, του νεοπλουτισμού και του καθημερινού τρόπου ζωής, του να είμαστε ιν.

Η αντικατάσταση παλαιών αξιών με νέα ήθη και συνήθειες, παρουσιάζεται με τρόπο σαρκαστικό, που λαβώνει τη ψυχή και κορυφώνει τα συναισθηματικά και νοητικά αντανακλαστικά του αναγνώστη για τα κακώς κείμενα γύρω μας. Το στοιχείο αυτό, αν και αποτελεί σχήμα οξύμωρο, συμβάλλει τα μέγιστα στην επιτυχία του βιβλίου.

Η πρωτοτυπία στην ερμηνεία των 222 ξένων λέξεων -πλείστες εκ των οποίων έχουν αφομοιωθεί από την κυπριακή διάλεκτο- καθιστούν το βιβλίο ένα σύγχρονο μικρό ερμηνευτικό λεξικό, χρήσιμο για κάθε βιβλιοθήκη। Ταυτόχρονα, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στα χέρια του αναγνώστη, στην προσπάθεια του να κατανοήσει καλύτερα το σήμερα από το χτες με τα βαθύτερα νοήματα, που αιωρούνται και κρύβονται πίσω από κάθε γραμμή των κειμένων। Οι ηθικές αξίες δηλαδή του παρελθόντος, που μπορούν και θα πρέπει να σμιλεύουν τον σύγχρονο τρόπο ζωής του παρόντος.

Τα εύστοχα σκίτσα του καταξιωμένου σκιτσογράφου Γιώργου Μιτίδη, που διανθίζουν τα κείμενα, δίνουν μια ευχάριστη νότα και ενισχύουν την έκδοση με το δικό τους μοναδικό τρόπο.
Σαν κατακλείδα, το βιβλίο του Φοίβου Νικολαΐδη «Νεοκύπριοι Πλουτοκράτες ή Νεόπλουτοι Αρχοντοχωριάτες;» αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη για τον αναγνώστη που ξεκινά την περιδιάβαση του μη έχοντας αποκρυσταλλωμένες προσδοκίες, ούτε για το περιεχόμενο του βιβλίου, αλλά ούτε και για το ύφος του συγγραφέα.

Παρ’ όλα αυτά, ο επίλογος αποτελεί ευχάριστη έκπληξη για τον αναγνώστη που ψάχνει απεγνωσμένα –και βρίσκει- στοιχεία που μεταδίδουν ελπιδοφόρα μηνύματα, αναφορικά με το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας μας.

Ένα χτες που μπορεί να φαντάζει μακρινό μέσα από τα λόγια της γιαγιάς Ισμήνης, δηλώνει όμως βροντερά το παρόν του μέσα από τις νουθεσίες και τα διδάγματα της, που αναβιώνουν –για κάποιους βασανιστικά- μέσα στην υλιστική κοινωνία που ζούμε σήμερα, για να θυμίζουν σε όλους μας (νέους και γέρους, Νεοκύπριους και μη) το ποιοι πραγματικά είμαστε και που θα πρέπει να στοχεύουμε.
Έφη Μάρκου - Λευκωσία
Μήνυμα από την Ερμιόνη Φριτζ, Γερμανία Γράμμα από τον εκπαιδευτικό Δώρο Θεοδούλου

No comments: